Tradicionalna i savremena porodica

1. UVOD
Porodica obuhvata emocionalni sistem od najmanje tri generacije živih srodnika povezanih krvnim, zakonskim i historijskim vezama. U porodicu se ulazi rođenjem, a izlazi smrću. U nekim porodicama čak ni tada, jer učešće se u psihodinamici porodičnog života nastavlja i poslije smrti nekih članova. Zato se kaže da je porodica članstvo bez izbora i izlaza. Porodica ima strukturu, hijerarhijsku organiziranost, uloge i podsisteme – roditeljski subsistem i podsistem siblinga (djece). Značaj porodice ogleda se u njenoj nezamjenjivosti za razvoj pojedinca zato što ni jedan drugi sistem nije u mogućnosti obezbijediti potrebnu ljubav i toplinu koju može pružiti porodica. Međutim, odnosi u porodici mogu biti nepovoljni za optimalno zadovoljavanje potreba njenih članova što utiče na tok razvoja (posebno djece) i dovodi do pojave različitih simptoma, bolnih za pojedinca, porodicu, pa čak i širi društveni sistem.(Tomić, 2008)
Porodica je u današnje vrijeme suočena sa brojnim teškoćama i problemima kako bi se održale i ispunile pretpostavljene funkcije i očekivane uloge. Promjene koje se odvijaju velikom brzinom u svim segmentima savremenog društva ostavljaju značajne posljedice na stanje, razvoj, ulogu i mjesto porodice u društvu. Svakako najznačajnija pojava našeg vremena jeste globalizacija. Globalizacija donosi neke pozitivne elemente u razvoju savremenog društva, ali i dosta negativnih posljedica po različite socijalne, etničke i kulturne grupe. Sve to ostavlja tragove na položaj porodice kao primarne društvene grupe i osnovne ćelije društva, kako se prema klasičnom poimanju određuje porodica.
Sljedeća globalna pojava koja je uticala na promjenu oblika, položaja i uloge savremene porodice jeste kriza patrijarhalnih društvenih odnosa i njima imanentnog sistema vrijednosti.
Patrijarhalna društva i patrijarhalni sistem vrijednosti počinje ubrzano da se mijenja, posebno u razvijenim zemljama i zemljama tranzicije. Partrijarhalni stil i način života počinje da se „ osipa ” čak i u onim zemljama koje su ga uporno i tvrdokorno branile i održavale, kao što su arapske zemlje, azijske, afričke i latinoameričke zemlje. Kriza i predstojeći slom„ patrijarhalizma ” donosi brojne izazove i iskušenja pred savremenu porodicu.(Bahalović, 1981)

2. DEFINISANJE PORODICE I PODJELA
Opšta definicija porodice glasi:
„ Grupa individua objedinjena krvnim srodstvom ili na osnovu bračne veze, u kojoj pojedinci zajednički žive. Sa psihološke tačke je bitno da ona obezbeđuje sigurnost, osećanje pripadanja i emocionalnu bliskost. U zdravoj porodici vlada briga za druge članove i altruizam “.(Ćatić, 2005).
U porodici se stvaraju temelji fizičkog, intelektualnog, moralnog, radnog i estetskog vaspitanja, u njoj se formira ličnost koja će živjeti i raditi u određenom društvu.
Porodica je specifična bio-socijalna zajednica ljudi. Ona ima veoma značajnu ulogu u razvoju čovjeka, ali ne samo čovjeka nego društva uopšte. Porodica je posrednik izmedu društva i pojedinca, ali porodica vrši više funkcija od bilo koje društvene grupe. Nastanak neke društvene grupe ima za cilj da se neka radnja obavi i takva grupa postoji dok postoje i potrebe, što znači da nakon prestanka potreba takva grupa može da se rasformira. Formiranjem porodice čovjek kao socijalno biće doživljava na taj način što njegov život ima sasvim drugačiji smisao bitisanja kada više nije sam nego pored njega postoji njegov bračni drug, djeca.
Riječ „porodica“ danas se odnosi na različite pojmove. U najširem smislu to je nerazdvojna cjelina osoba povezanih brakom ili usvajanjem ili rađanje pojedinca koji nasljeđuju jedan drugog – što znači, loza, rod, dinastija. U užem smislu riječ porodica znači rodbinsko povezane osobe koje žive pod istim krovom – ili još uže oca, majku i djecu.(Đorđević, 1985).
Porodica je specifična društvena grupa koja se historijski mijenjala i razvijala, u kojoj se prepliću društveno-ekonomski, biološki i psihički činioci. Biološki karakter porodice je jedan od osnovnih obilježja. Ono obuhvata dvije vrste međusobno povezanih ali različitih odnosa u kojima se prožimaju biološki, psihološki i društveni elementi: zadovoljavanje polnog nagona i emotivnih potreba ljudi, rađanje i podizanje djece. Iako se ove kategorije mogu odvijati i izvan porodice, one se najvećim dijelom odvijaju u porodici.(Tomić, 2008).