Krivično pravo posebni dio – skripta

Posebni dio krivičnog prava je sistem zakonskih pravnih propisa kojima se određuju pojam, karakteristike i obilježja pojedinih KD i vrsta i visina kazne koja se primjenjuje prema njihovim izvršiocima pod uslovima predviđenim u opštem dijelu KZ.
• Dioba krivičnog prava na opšti i posebni
-prvi put je ova podjela uvedena u francuskom Krivičnom zakoniku iz 1791.
• Sistem krivičnog prava u RS čine:
1) Krivični zakon – KZ RS (Sl. glasnik RS, br. 49/03, 108/04, 37/06, 70/06, 73/10, 1/12 i 67/13);
2) Zakon o zaštiti i postupanju sa djecom i maloljetnicima u krivičnom postupku – ZOM (Sl. glasnik RS, br. 13/10 i 61/13) i
3) više zakona sa krivičnopravnim odredbama koji čine sporedno, dopunsko ili pomoćno krivično zakonodavstvo.
• Istorijski posmatrano… -posebni dio prethodi pojavi opšteg dijela. -nastao ranije, u periodu nastanka države i prava uopšte kada je s formiranjem države vlastodavac odredio kažnjiva, zabranjena i protivpravna ponašanja pojedinaca i grupa koja je smatrao opasnim za društvo propisujući kazne za njihove učinioce. -među najstarija KD spadaju KD protiv vladara, države i crkve.
• Udžbenik Anselma Fojerbaha -prvi udžbenik krivičnog prava Udžbenik opšteg u Njemačkoj važećeg kaznenog prava
• Opšti i posebni dio krivičnog prava – sadržaj:
1.opšti dio sadrži odredbe kojima se određuju pojam, elementi i karakteristike KD, sistem krivičnih sankcija i osnovi i uslovi za njihovu primjenu.
2.posebni dio čine odredbe kojima se određuju pojedina KD u svojim pojavnim oblicima i vidovima ispoljavanja i kazne koje se primjenjuju prema njihovim učiniocima pod uslovima predviđenim u odredbama opšteg dijela.
• Opšti i posebni dio krivičnog prava – povezanost
-opšti i posebni dio su nerazdvojno povezani i međusobno uslovljeni, oni predstavljaju jedinstvenu cjelinu pravnog sistema i osnovu pravne države; ova dva dijela krivičnog prava ne mogu samostalno postojati i biti primjenjivani.
• Primjena opšteg i posebnog dijela
-pojmovi i instituti opšteg dijela se ne mogu primjenjivati samostalno sami za sebe, već samo putem odredbi posebnog dijela, u slučaju izvršenja konkretnog KD. -a, norme posebnog dijela ne mogu biti primijenjene u konkretnom slučaju od strane organa krivičnog pravosuđa ako nisu ispunjeni uslovi koji su sadržani u normama opšteg dijela.
-krivična stvar- skup fizičkih, faktičkih okolnosti iz života koje ukazuju na postojanje protivpravnog djela određenog u zakonu kao KD.
• Šta se određuje u opštem dijelu KZ RS?
-u opštem dijelu KZ RS određuju se opšti elementi i karakteristike KD (opšti pojam KD) i vrsta i visina kazne za njegovog učinioca.
• U posebnom dijelu su konkretizovani opšti elementi pojma KD:
-objekt zaštite, objekt radnje, radnja izvršenja (činjenje ili nečinjenje), okolnosti pod kojima je radnja preduzeta (način, sredstvo, mjesto i vrijeme njenog izvršenja), vrsta i obim posljedice povrede (u vidu uništenja, oštećenja ili činjenja neupotrebljivim) ili ugrožavanja (konkretna ili apstraktna opasnost), svojstvo učinioca, svojstvo pasivnog subjekta, oblik krivice i vrsta i visina kazne, odn. druga KS.
• Biće krivičnog djela
-je skup posebnih, individualnih okolnosti koje čine specifičnost jednog KD po kome se ono razlikuje od drugih sličnih KD. -zavisno od ovih okolnosti razlikuje se: 1) biće osnovnog KD, 2) biće privilegovanog KD i 3) biće kvalifikovanog KD.
• Struktura KZ RS -KZ RS – stupio na snagu 1. jula 2003. čini 441 član koji su sistematizovani u 34 glave. ovaj tekst zakona je u međuvremenu više puta noveliran.
• posebni dio čine članovi zakona koji su raspoređeni od glave XVI do XXXIII.

• Elementi norme -norme sadržane u propisima posebnog dijela krivičnog prava imaju dva sastavna elementa: dispozicija i sankcija.
• Pojam i vrste dispozicija -dispozicija je dio norme kojim se određuju pojam i obilježja bića KD.
-prema načinu na koji se određuju bića pojedinih KD, dispozicija može biti:
Obična dispozicija-ne određuje pojedina obilježja KD, već samo označava djelo po nazivu i ukupnoj djelatnosti koja sačinjava njegovo biće.
-običnom dispozicijom su u našem pravu određeni pojmovi ubistva (čl. 148).
-ona se upotrebljava kod određivanja opštepoznatih i uobičajenih KD.
• Opisna i upućujuća dispozicija
-opisna – opisuje pojedine elemente i obilježja koja sačinjavaju KD; najveći je broj KD određen na ovaj način (čl. 165). -upućujuća – u pogledu nekih obilježja bića KD upućuje na drugi propis (čl. 289).
• Blanketna dispozicija
-daje opšti okvir KD, dok detaljno određivanje elemenata bića KD prepušta nekom drugom krivičnom ili nekrivičnom propisu koji može biti sadržan u drugom zakonu ili podzakonskom aktu.
-primjena blanketne norme zavisi od postojanja druge norme koja treba da odredi njenu sadržinu i elemente bića KD. najčešće se radnja izvršenja KD sastoji u postupanju (čl. 410 ili 431).
Prema strukturi, dispozicija se dijeli na prostu i složenu.
1.prosta sadrži biće samo jednog KD, odn. samo jedan njegov oblik (ubistvo, krađa).
2.složena dispozicija sadrži u sebi bića više KD, odn. više oblika jednog KD (teško ubistvo, teška krađa).
• Alternativne dispozicije
-određuju obilježje bića KD tako da djelo postoji ako je ostvarena bilo koja od više zakonom predviđenih alternativa.
-prilikom određivanja dispozicije zakon koristi veznik ili pri određivanju pojedinih obilježja KD (čl.155).
• Kumulativne dispozicije
-kod kumulativne dispozicije za ostvarenje obilježja KD moraju biti ispunjena sva kumulativno zakonom propisana obilježja (razbojništvo -233, razbojnička krađa – 234, silovanje – 193).
• Sankcija -dio norme koji određuje vrstu i visinu kazne za učinioca KD određenog u dispoziciji.
-kazna može biti određena na više načina: 1. apsolutno neodređena, 2. apsolutno određena i 3. relativno određena kazna.
• Apsolutno neodređena kazna
-je karakterisala staro krivično pravo ,postoji kada zakonik u posebnom dijelu ne predviđa vrstu i visinu kazne za svako pojedino KD, već prepušta sudu da u svakom konkretnom slučaju po svom slobodnom nahođenju i uvjerenju izrekne kaznu u granicama koje su određene u opštem dijelu zakonika.
• Apsolutno određena kazna
postoji kada zakonik za svako KD u posebnom dijelu propisuje tačno određenu vrstu i visinu kazne, tako da je sud pri izricanju kazne u konkretnom slučaju vezan za propisanu kaznu koju mora da izrekne čim utvrdi da je lice izvršilo određeno KD; pri tome sud nema nikakvu slobodu prilikom odmjeravanja kazne.