Obavjestajno bezbjednosni sistem Grcke

UVOd

Grčka je južnoevropska i mediteranska zemlja koja se graniči sa Albanijom, Bugarskom, Turskom i Makedonijom. Na svojih 131.940km2 teritorije živi oko 10.735.000 stanovnika. S obzirom da Grčka vlast ne priznaje postojanje etničkih manjina, sami Grci čine 98% stanovništva tj. Svih 98% stanovništva su pravoslavne vjeroispovjesti. Sama Grčka istorija obuhvata periode Antičke Grčke, Rimskog i Vizantijskog carstva i četri vijeka vladavine Otomanske imperije. Grčka je temelj demokratije. Svoju nezavisnost stiče tek 1830. godine od Otomanske imperije a svoju terioriju proširuje postepeno polovinom XIX i početkom XX vijeka uključivanjem dotadašnjih turskih ostrva u Egejskom moru i nekih teritorija na kopnu koje su bile naseljene stanovništvom koje govori grčim jezikom. Na početku Drugog svjetskog rata, Italija je pokušala izvršiti invaziju na Grčku ali posle šestomjesečnih borbi njene trupe protjerane sa grčke teritorije. Kasnije tokom ovog rata, Grčka je bila pod nacističkom okupacijom.
Građanski rat u grčkoj koji izbija 1946. godine između komunističkog i desničarskog pokreta i posle poraza komunističkih ustanika 1949. godine dovodi grčku u položaj u kojem traži izlaz iz problema unutrašnjih nemira, iste godine ulazi u vojnim strukturama NATO. Oblik svog državnog uređenja, 8. decembra 1974 Grčka mijenja iz monarhije i bivše kraljevine u modernu zapadnu demokratsku parlamentarnu republiku da bi 1992. godine bila primljena u punopravno članstvo Evropske unije. Prema ustavu iz 1975. godine republika Grčka je parlamentarna demokratija i unutarna država, administrativno podijeljena na 51 prefekturu i jednu autonomnu regiju Atos – Sveta Gora. Na čelu države je predsjednik republike koga na mandate od pet godina bira Parlament. Zakonodavnu vlast vrši jednodomni parlament sa nazivom “Vouli ton Ellinon”, čijih se 300 poslanika bira na opštim izborima svake četvrte godine. Članove vlade imenuje predsjednik republike u konsultaciji sa premijerom. Vlada je zadužena za vođenje spoljnje i unutrašnje politike a samim tim u obavezi je da organizuje rad institucija koje se bave obavještajno-bezbjednosnim sistemom.
Rukovođenjem odbrane i bezbjednosti zemlje, Vlada tu funkciju realizuje preko Vrhovnog savjeta nacionalne odbrane kojim predsjedava premijer dok ostale članove čine minister nacionalne odbrane, minister unutrašnjih poslova, minister spoljnih poslova, načelnik Generalštaba oružanih snaga i direktor Nacionalne obavještajne službe. Što se tiče usklađivanja rada svih obavještajno-bezbjednosnih ustanova Grčke zadužen je Savjet za spoljnu politiku i nacionalnu bezbjednost sa nazivom KYSEA. Predsjedavajući ovom savjetu je predsjednik Vlade a ostali članovi savjeta su ministri spoljnih i unutrašnjih poslova i odbrane i čelni funkcioneri u oružanim snagama i bezbjednosno-obavještajnim službama.
Još dva bitna subjekta bezbjednosno-obavještajne kordinacije jesu Obavještajni savjet, kojeg čine funkcioneri svih obavještajnih i kontraobavještajnih institucija Grčke kao i Zajednički komitet za usmjeravanje rada službi koji se tom problematikom bavi na nivou operativnih rukovodilaca. Trenutno stanje bezbjednosno-obavještajnog sistema republike Grčke tj. službe koje ga čine u užem smislu su: Nacionalna obavještajna služba sa nazivom EYP koja je od 1986. godine nasledila dotadašnju Centralnu obavještajnu službu KYP. Nacionalna obavještajna služba je autonomno-centralna obavještajno-bezbejdnosna služba odgovorna predsjedniku Vlade republike Grčke koju karakteriše to što je zamišljena da po personalnom sastavu bude mješovita vojno-civilna institucija. Ova služba rukovodi i koordinira rad svih obavještajno bezbjednosnih službi Grčke. EYP se bavi objedinjavanjem podataka i procjene istih kao i infomisanju predsjednika Vlade i druge nadležne organe. EYP takođe prikuplja i vojne, političke i ekonomske podatke od strateškog značaja za Grčku i njene saveznike, prati namjere i aktivnosti drugih zemalja prema Grčkoj, s posebnim akcentom na dugogodišnjeg neprijatelja Tursku kao i Kipar. Pored svega ovoga, ova služba se bavi i kontraobavještajnim radom i zaštitom ustavnog poretka kao na primjer u slučaju rata EYP u svojstvu obavještajnog štaba koordinira rad svih obavještajnih službi zemlje za potrebe vrhovnog komandanta.EYP je sačinjen od direkcija. Direkcija “A” koja je ofanzivna obavještajna služba koja prikuplja podatke o djelatnostima iz inostranstva, relevantnim za zaštitu nacionalnih interesa i bezbjednosti Grčke. Direkcija “B” koja je zadužena za kontraobavještajni rad i koordinaciju aktivnosti EYP sa ostalim ustanovama obavještajno-bezbjednosnog sistema. Direkcija “C” prikuplja i analizira obavještajne podatke o pripremama terorističkih akcija, o švercu oružja, nuklearnih materija i eksploziva. Direkcija “D” obuhvata arhivu, analiziranje i izradu bezbjednosnih procjena za spoljne korisnike.