Politički sistem Crne Gore

1. Plemenska organizacija i odsustvo drzavne ideje do kraja XVII vijeka
Crnogorska srednjovjekovna drzava Crnojevica je krajem XV vijeka ukljucena u sastav tadasnje mocne Otomanske imperije. Crna Gora je unutar Otomanskog carstva bila posebna politicka cjelina.
Prvo joj je odredjen status posebne oblasti pod nadzorom skadarskog Sandzak-bega, a nakon bune krajem 1513 godine izdvojena je u poseban sandzak, kojim je upravljao Skenderbeg, treci, islamizirani sin Ivana Crnojevica. Posle njegove smrti, Crna Gora je pripojena Skadarskom sandzakatu, bez statusa posebne zemlje. U toku XVI i XVII vijeka pojedini dijelovi naroda Crne Gore organizuju se u nekoliko autonomnih teritorijalno-politickih zjednica koje se zovu plemena i nahije.
Crnogorska plemena su organizovana u 5 nahija: KATUNSKA, RIJECKA, CRMNICKA, LJESANSKA i PLjESIVACKA (kasnije spojena sa Katunskom). One su bile podjeljene u 70 knezevina.
U XVIII vijeku osvojena samostalnost dostigla je stepen dovoljan da nahije upravljaju sobom, iako su medjunarodno tretirane kao pobunjeni dio Otomanskog carstva. U tom vremenu samo su one cinile slobodni, nezavisni dio Crne Gore, te su sve do polovine XIX vijeka i nazivane – Crna Gora, tj. Stara Crna Gora.
Crnogorska plemena: Bjelopavlici, Piperi, Rovca, Moraca, Uskoci, Kuci i Vasojevici u XVIII v. imaju izvjestan obim povalstica i autonomije u odnosu na Osmansko carstvo ali ne i samostalnost da, kao nahije mogu upravljayi sobom i prostorom na kojem su zivjeli. Ova plemena su se nazivali – BRDA. Krvne osvete, ubistva i kradje su remetile mir i slogu izmedju crnogorskih plemena. Kradje su najcesce prouzrokovale ubistva, a ubistva krvu osvetu. Krvna osveta se smtrala kao “moralna duznost. “Ko se ne osveti, taj se ne posveti.”
Plemenima su upravljali plemenski glavari – vojvode i serdari, a unutar knezevina- knezovi. VOJVODE su bile komandanti plemena. Glavne odluke od znacaja za cjelinu plemena donosene su na NARODNIM ZBOROVIMA, na kojima su ucestvovali svi njihovi pripadnici koji su zeljeli ili pak predstavnici pojedinih rodovsko-plemenskih-cjelina.
Kao oblik politickog organizovanja plemena su vrsila neke od funkcija drzave. Svaka nahija i svako pleme branili su se od stalnih vojnih napada i ratnih pohoda vojske Otomanskog carstva ne vodeci dovoljno racuna o interesima i potrebama drugih plemena. Izmedju plemena kao organizovanih politickih zajednica nastajali su cesti oruzani sukobi koji su razjedali crnogorsko zajednistvo. Nedrzavna organizacija, plemenski partikularizam, pravni poredak uredjen samoplemenskim obicajima, bez centralnih organa vlasti , bez poretka uredjenog pisanim pravnim normama, samovolja, samosudjenje i organizovanost samo na podrucju odbrane zajednicke su odlike politicke organizacije crnogorskog drustva od sredine XV do kraja XVII vijeka.

2. Cetinjska mitopolija i njena uloga do pocetka XVIII vijeka
Nestankom drzave Crnojevica, nije nestala Cetinjska mitropolija. Sklanjajuci se pred okupatorskom turskom silom, Djuradj Crnojevic je mitropolitu Cetinjske mitropolije predao svjetovnu vlast.
Osnovana jos u srednjem vijeku Crnogorska mitropolija je i nakon propasti drzave Crnojevica zadrzala i imala crkvenu samostalnost, sa crkvenom jurizdikcijom na podrucju Crne Gore, a od 1718 i nad pravoslavnim narodom u crnogorsko Primorju, koje je tada bilo Mletacka teritorija.
Cetinjska mitropolija je bila izuzetno jak ekonomski cinilac, najveci feudalac u zemlji sa najvecom finansijskom moci. Vec u XVIII vijeku ona postupno zadobija i ulogu politickog centra i saborista. Prvo slobodnog podlovcenskog dijela Crnogoraca, a potom i neslobodnih Brda. Zadobijanjem te uloge postaje cinilac podsticanja i organizovanja zajednickog ili uskladjenog otpora turskoj vlasti i mijenjanja stanja u unutrasnjem crnogorskom zivotu. Mitropoliti Cetinjske mitropolije, po potrebi i nalogu zivota svih crnogorskih plemena, potpuno preuzimaju vrsenje poslova ranijih vladara. Sa likom duhovnika, postupno pocinju da vrse i svjetovnu vlast i da budu valdari partikularisticki organizovanih crnogorskih plemena.
Cetinjska Mitropolija i Cetinjski Manastir postaju politicki faktor prvog reda, sto zbog vjerskog autoriteta, sto zbog njene privredne i finansijske snage. Drustvene tokove usmjeravaju ka idejama o crnogorskom jedinstvu, crnogorskoj etici , pravu Crnogoraca na crnogorsku drzavu i potrebu da se ona stvori. Postupno i u sve vecem obimu upravljaju i crnogorskim plemenima.
Istorijske okolnosti, kao i sve gore navedene, uslovile su da se uspostavi VLADIKAT kao oblik upravljanja crnogorskim plemenima koji je potom postao i znacajan cinilac emancipacije Crne Gore i borbe za samostalnu i nezavisnu crnogorsku drzavu.
Kroz oruzani otpor Osmanlijama razvijana je svijest o zajednistvu u okviru plemena i nahija i sticano saznanje da je oruzani otpor jedini nacin ocuvanja identiteta, subjektiviteta i bica naroda Crne Gore.