Faktori rizika za nastanak kardiovaskularnih bolesti i mere prevencije

Bolesti srca i krvnih sudova predstavljaju najveći problem današnjeg savremenog čoveka. Statistički, bolesti srca i krvnih sudova su danas najčešći uzrok smrti.
Bolesti srca i krvnih sudova imaju razmere globalne epidemije. U svetu je 1990. godine, od kardiovaskularnih bolesti umrlo je 5 miliona ljudi u razvijenim i 9 miliona u nerazvijenim i srednje razvijenim zemljama. Predviđa se da će, ukoliko se nastavi sadašnji trend oboljevanja od kardiovaskularnih bolesti, 2022. godine u razvijenim zemljama umreti oko 6 miliona ( što je porast oko 20% u odnosu na 1990.godinu), a u nerazvijenim i srednjerazvijenim zemljama čak 19 miliona ljudi ( što je porast od oko 110% u odnosu na 1990. godinu). U ovakvoj statistici Srbija zauzima neslavno treće mesto na svetu, odmah iza Rusije i Ukrajine, sa smrtnošću od ovih bolesti i i do dva puta većom nego u razvijenim zapadnim zemljama. Među najznačajnijim, činiocima ( takozvanim faktorima rizika) koji doprinose nastaku bolesti srca i krvnih sudova spadaju: pušenje, šećerna bolest, visok krvni pritisak, visoke masnoće u krvi, starija životna dob i porodično opterećenje.

Na pojedine činioce ne možemo uticati i ne možemo ih lečiti i to su : uzrast, pol i nasledni faktori, dok na druge možemo delovati, a to su: pušenje, visok krvni pritisak, visoke masnoće u krvi i šećerna bolest. Dokazano je da se preventivnim lečenjem može postići značajno produženje života ljudi i to u kardiovaskularnoj medicini, najviše od svih drugih oblasti medicine. U tom smislu, možemo se složiti sa konstatacijom da su bolesti srca i krvnih sudova pre 80. godine života bili naša greška, a ne Božija volja ili greška prirode.

KVB (kardiovaskularne bolesti) su značajan uzrok radne nesposobnosti, velikih troškova zdravstvene zaštite i prevremene smrtnosti (osoba mlađih od 65 godina). Zahvaljujući organizovanim preventivnim merama, došlo je do smanjenja stopa mortaliteta od KVB u razvijenim zemljama. I pored opadanja uzrasno specifičnih stopa mortaliteta KVB u razvijenim zemljama, apsolutni broj umrlih se nije smanjio, usled sve starije populacije u većini zemalja. Određeni uticaj na trend je imalo i postojanje dobre i pravovremene terapije prvog infarkta, što je dovelo do boljeg preživljavanja osoba koje su ga imale, ali i do povećanja broja osoba sa recidivom. Iz ovih razloga, značaj KVB u patologiji stanovništva je izrazit, a smatra se da će takav biti i u budućnosti.

Akutni koronarni sindrom – uvod u infarkt

Kao što je dobro poznato bolesti srca i krvnih sudova su i u svetu i kod nas uzrok obolevanja i smrtnosti koji je na prvom mestu. U okviru bolesti srca i krvnih sudova, koronarna bolest se najčešće sreće. Prema podacima Instituta Batut, koronarna bolest počev od adolescentskog doba, razvija se tokom celog životnog veka. Ovi podaci govore, da je tokom 2006. u Srbiji, zabeležen veliki skok broja obolelih od koronarne bolesti, čiji je jedan od oblika i infarkta miokarda, već od 50. godine života, a procenat raste sa životnim dobom. Ovaj rizik obuhvata i muškarce i žene, koje posle pedesete ulaze u period menopauze. Postojanje faktora rizika, osim životnog doba, u određenim grupama osoba dodatno povećava rizik od nastanka koronarne bolesti. Pored životnog doba i pola, i genetsko nasleđe ima značajnu ulogu u razvoju ove bolesti. Tu je i hipertenzija, kao jedan od oblika oboljenja srca i krvnih sudova, pa tako i sve osobe sa povišenim krvnim pritiskom treba kontrolisati. Neregulisan nivo šećera u krvi, takođe dovodi do većeg rizika za nastanak oboljenja krvnih sudova, pa tako i razvoj koronarne bolesti. Sličan efekat na srce i krvne sudove ima i neregulisan nivo masnoća u krvi.

Uz sve ove činioce, dodatnu opasnost za razvoj koronarne bolesti, stvaraju i naše životne navike. Obilna ishrana, koja dovodi do gojaznosti, pušenje duvana, nedovoljna fizička aktivnosti su svakako činioci rizika na koje svojim stilom života možemo izuzetno pozitivno uticati, i na taj način se zaštiti. Na genetsku strukturu ne možemo uticati, ali smanjivanjem rizičnog ponašanja, možemo bar donekle ublažiti. Blagovremeno otkrivanje i dobro regulisanje, visokog krvnog pritiska, nivoa šečera i masnoća u krvi, znatno smanjuju opasnost od nastanka koronarne boilesti. Promena životnih navika, pravilna ishrana, redovna i umerena fizička aktivnosti, kao i potpuni prestanak pušenja duvana i boravka u prostorijama ispunjenim duvanskim dimom, u velikoj mer ismanjuju rizik od nastanka koronarne bolesti.