Odlomak

GLAVNI ORGANIZACIONI STUPNJEVI
Sva živa bića izgrađena su od jedne ili više strukturalnih i funkcionalnih jedinica koje su označene kao ćelije. Aktivnost žive ćelije je izraz koordiniranog delovanja njenih subcelularnih komponenti. Subcelularne komponente ne mogu biti smatrane kao živi sistem, međutim, integrisane strukturalno i funkcionalno daju jednu novu dimenziju – ćeliju kao jedinicu života.
Živi organizmi se po svojoj organizaciji, a u odnosu na ćeliju kao osnovnu jedinicu, mogu svrstati u dve grupe:

  • jednoćelijske ili unicelularne (njihovo telo je izgrađeno iz jedne jedine ćelije) i
  • višećelijske ili multicelularne (njihovo telo je sastavljeno iz većeg broja ćelija).

Kod nekih jednoćelijskih organizama dostiže se vrlo visok stepen specijalizacije u pogledu strukture i funkcije i dolazi do formiranja vrlo složenih subcelularnih struktura.
Često takva ćelija može biti vrlo krupna, krupnija nego telo nekih višećelijskih organizama. Višećelijski organizmi (uključujući životinje) razvili su veću strukturnu složenost kombinujući ćelije u veće jedinice. Jedna od osnovnih tendencija u evoluciji višećelijskih organizama je bila specijalizacija ćelija, morfološka i fiziološka diferencijacija, odnosno podela rada, čime se uvećava efikasnost funkcije ali i uzajamna zavisnost pojedinih delova. Ćelije multicelularnog organizma su specijalizovane za obavljanje različitih funkcija koje kod jednoćelijskih organizama obavljaju subcelularne strukture. Najjednostavnije životinje pokazuju ćelijski nivo organizacije, pri čemu postoji podela rada među ćelijama ali pojedinačne ćelije nisu udružene u obavljanju određene funkcije tj. nema kolektivnog funkcionisanja. Ćelija višećelijskog organizma je specijalizovani deo organizma, i za razliku od ćelije jednoćelijskih organizama, ona nije sposobna da samostalno opstane.
Na složenijem stupnju dolazi do formiranja tkiva; to su strukture sastavljene od ćelija koje su na isti način morfološki i funkcionalno diferencirane i najčešće imaju isto embrionsko
poreklo. Ćelijske funkcije u sastavu tkiva kao celine su koordinisane i usmerene u pravcu jedinstvene zajedničke akcije. Prema tome, u tkivu kao složenijem stupnju morfološke organizacije žive materije ćelija predstavlja deo podređen celini.
U toku evolucije je zatim došlo do daljeg strukturnog usložnjavanja, do pojave organakoji, u odnosu na tkivo predstavljaju jedan viši stupanj organizacije. Organ može biti sastavljen od jednog tkiva, ili od razlčitih tkiva, međutim, on predstavlja strukturu sa jedinstvenom, specifičnom funkcijom. Obično je jedno tkivo nosilac osnovne funkcije organa (kao npr. mišićno tkivo pri funkcionisanju srca), dok ostala tkiva (epitelijalno, vezivno, nervno) imaju pomoćnu ulogu. Tkivo koje je nosilac osnovne funkcije organa označeno je kao parenhim, dok ostala tkiva formiraju stromu. Npr. u pankreasu parenhim čine ekretorne ćelije, dok vezivno tkivo čini stromu.

No votes yet.
Please wait…

Prijavi se

Detalji dokumenta

Više u Skripte

Komentari