Staticki elektricitet kao uzrok pozara u procesu stampe

Uvod

Jedan od najčešćih uzročnika požara koji se mogu javiti u industriji štampe je statički elektricitet. Statički elektricitet ima veliki značaj u području zaštite od požara. Statičko naelektrisanje je jedan od potencijalnih izazivača požara, pa čak i eksplozija, u velikom broju industrijskih grana, a naročito u industriji nafte, gume, tekstilnoj industriji i industriji papira.
Pojava statičkog elekticiteta posebno je izražena u procesu štampe, gde je kretanje materijala najintenzivnije. Pored mogućeg izazivanja vernice, elektrostatičko naelektrisanje može uticati i na pravilan rad uređaja za štampu. U ovom radu ćemo se baviti načinima kojima se može sprečiti pojava požara koji je prouzrokovan statičkim elektricitetom u industriji štampe. U radu ćemo istraživati preventivne mere za sprečavanje nastanka statičkog elektriciteta kao i uređaje za njegovo eliminisanje.

1. Statički elektricitet

Statički elektricitet je jedna vrsta električne energije koja za razliku od električne struje miruje, a definisan je kao električni naboj uzrokovan neravnotežom elektrona na površini materijala. Neravnoteža elektrona proizvodi električno polje koje može biti mereno i može uticati na druge objekte u okolini.
Elektrostatičko izbijanje je prenos naboja između tela različitog električnog potencijala. Da bismo mogli da kontrolišemo elektrostatičko pražnjenje, mi moramo da razumemo kako ono nastaje.
Elektrostatički naboj se u većini slučajeva stvara dodirom i odvajanjem dva istorodna ili različita materijala. Na primer, statički elektricitet se generiše kada balon punjen vazduhom trljamo o kosu ili kada koristimo naelektrisani češalj da privučemo komadiće papira.
Atom materijala bez statičkog naelektrisanja ima jednak broj pozitivnih protona u jezgru i negativnih elektrona u orbiti oko jezgra. Kada se dva materijala stave u položaj da se dodiruju, a onda se odvoje, negativno nabijeni elektroni prelaze iz jedne površine u površinu drugog materijala. Koji materijal gubi elektrone, a koji dobija zavisi od prirode materijala. Materijal koji gubi postaje pozitivno naelektrisan, a materijal koji dobija elektron negativno naelektrisan.

2. Nastajanje statičkog elektriciteta u procesu štampe

U grafičkoj industriji postoji velika opasnost od nastanka požara. Oni mogu nastati onda kada električna energija prilikom njenog varničenja dolazi u kontakt sa zapaljivim materijalima kao što su boje, razređivač za boju, papir ili papirna prašina. Takođe, kao uzrok požara može se javiti i statički elektricitet koji nastaje, na primer, između trenja čestica prašine ili trenja gasova.

Količina generisanog statičkog elektriciteta zavisi od faktora kao što su:
• vrsta materijala,
• brzina kretanja materijala ili čestica,
• relativna vlažnost.
Požar u ovakvim situacijama može nastati na različete načine: stvoreni statički elektricitet može u samom procesu proizvodnje izazvati međusobno lepljenje materijala ili za delove mašina, što usporava proizvodnju, ili može izazvati varnicu, koja opet može izazvati požar. Statički elektricitet može nastati i, kao što to možemo videti na slici 1.a), gužvanjem materijala. Zato se mora obratiti posebna pažnja prilikom štampanja proizvoda kako ne bi dolazilo do njegovog gužvanja usled velike brzine ulaska proizvoda u mašinu.

a) Gužvanje proizvoda b) Lepljenje proizvoda
Slika 1 : Problemi koji nastaju dejstvom statičkog elektriciteta
Pojava statičkog elekticiteta posebno je izražena u procesu štampe, gde je kretanje materijala najintenzivnije. Pojava statičkog elektriciteta, kao i varnica, dovodi do nepravilnog rada uređaja za štampu, a to može biti potencijalni uzrok požara.