Upravljanje osnovnim proizvodnim faktorima

Upravljanje osnovnim proizvodnim faktorima

Informacije o osnovnim sredstvima su u danasnje vreme cesto zanemarene, mnogo je vaznija informacija o finansijskim rezultatima preduzeca. Medjutim, smatramo da bi analizi osnovnih sredstava trebalo posvetiti mnogo vise paznje, jer bi na taj nacin menadzment preduzeca raspolagao bitnim informacijama koje bi ga navele na adekvatne poteze u domenu konsolidacije preduzeca. u poslednje vreme doslo je do konstantnog povecanja stepena otpisanosti osnovnih sredstava. Tako nizak nivo uptrebljivosti osnovnih sredstava utice na smanjenje fizicke sposobnosti osnovnih sredstava, a istrosenost tih sredstava prati i hronicna nestasica novcanih sredstava za nove nabavke.
Analiza uticaja osnovnih sredstava na obim proizvodnje i na troskove proizvodnje odvija se sledecim redosledom: analiza randmana osnovnih sredstava, analiza velicine, starosti i strukture osnovnih sredstava na obim proizvodnje i na troskove proizvodnje, i analiza povezanosti randmana osnovnih sredstava sa drugim ekonomskim indikatorima.

I.ANALIZA RANDMANA OSNOVNIH SREDSTAVA

U svakoj oblasti poslovanja mora se jasno odrediti jedan najvazniji zadatak poslovanja. U poslovanju osnovnim sredstvima najvazniji zadatak ogleda se u ucinku, prinosu, ili randmanu koji se postize iz raspolozivih osnovnih sredstava. Randman osnovnih sredstava izrazicemo putem indikatora kod koga se u brojiocu nalazi ukupna prizvodnja, a u imeniocu ukupna osnovna sredstva. Na primer ukupna proizvodnja 1998. godine iznosila je 496.573, a ukupna osnovna sredstva 441.805, pa je na osnovu toga njihov randman te godine bio 1.124, dok je 1999. godine randman iznosio 1.086,a 2000. 1.015. Prema tome evidentno je da se fizicka sposobnost ukupnih osnovnih sredstava konstantno smanjuje. Naime, u 2000. godini prinos osnovnih sredstava je bio manji u odnosu na prinos iz 1999. godine za 5.5%.
Indikator koji jos jasnije govori o efektivnosti osnovnih sredstava dobija se iz odnosa izmedju ukupne proizvodnje i opreme, pa na svakih 100 dinara angazovane opreme, 1998. godini, ostvaruje se 143,7 dinara ukupne proizvodnje; 133,9 dinara u 1999. godini i 131 dinar u 2000. godini.Randmana na osnovu ovoga ima konstantnu tendenciju opadanja, jer je ucinak opreme u 2000. godini bio za 2,2% manji nego ucinak u 1999. godini,a u odnosu na 1998. godinu bio manji cak za 8,9%.
Prilikom analize randmana osnovnih sredstava koristi se jos jedan indikator, kod koga se u broiocu nalazi ukupna prizvodnja, a u imeniocu ostvareni masinski sati. Pomocu ovog indikatora dobija se odgovor na pitanje, koliko se dinara u ukupne proizvodnje odnosi po jednom ostvarenom masinskom casu, pa je tako po masinskom satu 1998. godine ostvareno 725 dinara ukupne proizvodnje; 1999. godine ostvareno je 799 dinara, a 2000. 942 dinara. Suprotna tendencija u kretanju randmana osnovnih sredstava, u odnosu na tendenciju na koju su indicirala prethodna dva indikatora, izraz je brzeg tempa porasta ukupne proizvodnje od tempa porasta ostvarenih masinskih casova. To kod prethodna dva indikatora nije bio slucaj, naime i ukupna osnovna sredstva i oprema imali su brzi tempo porasta od tempa porasta ukupne proizvodnje. Sledece sto se radi u analizi randmana osnovnih sredstava je da se rezultati do kojih se doslo prethodnom analizom obavezno uporede sa istim tim rezultatima drugih , tj. srodnih preduzeca. Tek na taj nacin moze se stvoriti cvrsta osnovica za objektivnu ocenu o postignutom randmanu osnovnih sredstava konkretnog preduzeca. Sa obzirom da smo u nasoj analizi randmana konstatovali tendenciju opadanja, bilo bi neophodno internom analizom najbrizljivije ispitati uzroke pomenute nepovoljne tendencije.

II. ANALIZA VELICINE, STAROSTI I STRUKTURE OSNOVNIH SREDSTAVA

Drugi deo analize osnovnih sredstava vezan je, takodje, za analizu randmana osnovnih sredstava, odnosno u ovom delu analize potrebno je pronaci odgovor na pitanje, cime je postignut vec utvrdjeni ucinak ili randman osnovnih sredstava, tj. sa kolikim i kakvim osnovnim sredstvima. Dati odgovor na postavljeno pitanje znaci prakticko isptiati i oceniti, u prvom redu, velicinu i dinamiku osnovnih sredstava, potom, stepen istrosenosti osnovnih sredstava i, na kraju, strukturu osnovnih sredstava.