Kretanje vode kroz zemljište

1. Kretanje vode  kroz zemljište
Voda je jedan od najvažnijih sastojaka zemljišta. Pored toga što je osnovna komponenta njegove tečne faze, ona takođe ulazi u sastav gasovite (vodena para) i čvrste (hemijski vezana voda) faze zemljišta.
1.1 Značaj i uloga vode u zemljištu
Na prvom mestu treba istaći da je bez prisustva vode u tečnom stanju nezamislivo obrazovanje zemljišta, a time i postojanje biljaka, pa i života uopšte.
Kada je reč o genezi zemljišta, bez vode je nezamislivo obrazovanje organskih materija. Ona je neophodan preduslov i, zajedno sa toplotom, najvazniji faktor  hemijskog raspadanja i spada među najvažnije faktore fizičkog raspadanja. U tečnom stanju, voda je jedan od najvažnijih faktora migracije materija, kako po površini, tako i po dubini profila.
Pored uticaja na tok mnogobrojnih procesa, zemljišna vlaga naročito utiče na fizičke osobine zemljišta, među kojima i na njegovu plodnost. Režim vlaženja jako utiče na vazdušne i toplotne osobine i režime zemljišta. Fizičko-mehaničke osobine zemljišta su u velikom stepenu uslovljene sadržajem vlage u njemu. Od sadržaja vlage zavisi i izraženost hemijskih osobina zemljišta.
Voda je jedan od nezamenljivih uslova života u zemljištu, ne samo biljaka i mikrofaune , već i znatnog dela makrofaune. Spada u najvažnije sastojke biljne ishrane.
N. Kačinski je istakao sledeće tri najvažnije uloge zemljišne vode u životu biljaka:
a.    prenosilac je hranljivih materija u sistemu zemljište-biljka;
b.    ulazi u sastav živih ćelija biljaka;
c.    u procesu transpiracije štiti biljke od pregrevanja.
Među korisne uloge vode mogu se ubrojati i donošenje u zemljište sa strane, pri poplavama, biljnih hraniva, čestica mulja i rastvorenog kiseonika; povoljan uticaj umerene vlažnosti na temperaturni režim zemljišta  i na korisne biološke procese.
Među najvažnije štetne uloge vode treba ubrojati: ispiranje elemenata baza i drugih biljnih hraniva iz površinskog u dublje horizonte zemljišta i podzemnu vodu; erozija čestica zemljišta, čime se menja sastav, smanjujue dubina i plodnost zemljišta; zatrpavanje plodnih zemljišta nanosima peska i skeleta; obogaćivanje zemljišta lako rastvorljivim solima i drugim štetnim materijama; stvaranje anaerobnih uslova i zamočvarivanje – pri prevlaživanju zemljišta (slika 1).

2. Oblici vode u zemljištu
Voda može da se javlja u zemljištu ili na površini zemljišta.
Površinska (slobodna) voda je padavinskog ili plavnog porekla, ne može da prodre u unutrašnjost zemljišta, te se zbog toga kreće po površini ili se zadržava u površinskom delu profila. Može da prouzrokuje erozione procese ili procese pseudooglejavanja.
Uzimajući kao kriterijume hemijski sastav i agregatno stanje vode, prirodu sila pod čijim se uticajem voda zadržava ili premešta u raznim pravcima kroz zemljište, kao i jačinu njene veze sa čvrstom fazom zemljišta i stepen mobilnosti, možemo izdvojiti nekoliko najvažnijih formi zemljišne vode. Voda u zemljištu  se javlja kao hemijski vezana voda, voda u obliku vodene pare, higroskopna voda, opnena voda, kapilarna voda, gravitaciona voda, podzemna voda i voda u obliku leda (slika 2).