Javna dobra

JAVNA DOBRA
Razlozi koji objasnjavaju nuznost:
1.potreba za uspostavljanjem pravnog poretka koji ce omguciti ne smetano funkcionisanje trzisnih institucija i konkurencije.
2.obezbjedjivanje javnih dobara
3. rjesavanje problema eksternalija
4. sprovodjenje politike raspodjele dohodka i imovine u mjeri u kojoj distribucija uspostavljena djelovanjem trzisnog mehanizma ne odgovara drustveno svacenjoj pravicnosti.
5. obezbjedjivanje stabilnosti u ekonomskim kretanjima, kao i stope privrednog rasta.

Drzava moze da obezbijedi sledece vrste dobara:
1.    Cista javna dobra
2.    Necista javna dobra
3.    Mjesovita javna dobra
4.    Zasluzna javna dobra
Cista javna dobra imaju dva svojstva
–    Nema iskljucivost
–    Nema rivaliteta
Kod cistih javnih dobara nema iskljucivosti ( svi ih mogu koristiti pod istim uslovim ) i nema konkurencije u obezbjedjivanju. Cista javna dobra obuhvataju dobra koja nije moguce obezbijediti u dovoljnim kolicinama primjenom principa trzisne efikasnosti ( policija, uprava, zastita zivotne sredine ). Njihova se isporuke nemoze obezbijediti na trzistu jer ih karakterisu
1.    Nekonkurentnost u potrosnji, to javno dobro koristi jedno lice ne umanjuje korisnost koju ono pruza drugim licima.
2.    Neiskljucivost tj. Nemogucnost da se bilo ko sprijeci da ih koristi.
Necista javna dobra (interes drzave da ih koriste svi gradjani)  su dobra kod kojih nisu prisutna, sve karakteristke cistih javnih dobara., Iz potrosnje necistih javnih dobara moguce je iskljuciti pojedine potrosace. To su dobra kod kojih, osim elemenata javnosti, postoje i elementi privatnosti. Rijec je o saobracajnicama, obrazovanju, zdravstvenoj zastiti.
Mjesovita javna dobra su dobra koja istovremeno imaju karakteristike i javnih i privatnih dobara i lokalno se obezbjedjuju (protiv pozarna zastita) Predstavlja javno dobro buduci da svi gradjani imaju podjednako pravo na taj vid zastite.
Mjesovita dobra su ona koja obiljezava samo jedna od karakteristika specificnih za cista javna dobra : ili iskljucivost ili konkurentnost u potrosnji.
Meritorna dobra su dobra koje drzava intervenise tako sto namece koristenje odredjenih dobara, odnosno usluga pojedincima jer oni od toga imaju koristi. Npr obavezno koriscenje pojasa i obavezno osnovno obrazovanje predstavljaju tipicne primjere meritornih dobara, odnosno usluga.

Besplatni jahac ( besplatni korisnik ili slijepi putnik ) – rijec je o tome da upravo zato sto su pojedinci vece ekonomske snage spremni da plate odredjenu cijenu ( porez ) za uzivanje konkretnog javnog dobra pojedinci nize ekonomske snage izbjegavaju da snose troskove svoje potrosnje tog dobra.