Socijalna ekologija

UVOD

Prorodni resursi su opšte dobro i zajedničko bogatstvo. Njihovo korištenje, privredna primjena i ekonomsko vrednovanje treba da budu planski usmjereni i namjenski kontrolisani. Bez obzira na vrstu, strukturu i pojedinačne količine, oni su osnov za predstojeći privredni i ekonomski razvoj svake zemlje. Naravno, postoji i dio prirodnih resursa koji mora ostati izvan ekonomskih i privrednih tokova i koji treba da bude sačuvan za sadašnje i buduće generacije, a to posebno važi za one resurse koji se teško obnavljaju i neobnovljive prirodne resurse.
Pristup prirodnim resursima mora da obuhvati definisanje politike i strategije njihovog održivog korištenja, kao i definisanje zakonodavno-pravnog okvira za njihovo efikasno sprovođenje. Prirodnim resursom obično nazivamo sve ono što potiče od Zemlje – zemljište, biljke, životinje, vodu, drvo, naftu, metale i ostalo. Sve ih koristimo u vrlo različite svrhe, kao što je:
• proizvodnja najraznovrsnijih proizvoda važnih za svakodnevni život,
• dobijanje električne energije,
• gajenje usijeva,
• vožnju automobila,
• građevinske radove.

Sve što jedemo, koristimo ili kupujemo predstavlja ili prirodni resurs ili je nastalo od njega. Prirodni resursi su svuda oko nas, a zbog sve većih i rastućih potreba, mi ih vrlo brzo iskorištavamo. Mnogi prirodni resursi se iscrpljuju brže nego što mogu biti zamjenjeni novim. Iz tog razloga mora se obratiti pažnja na tu činjenicu da će se neki od njih u potpunosti iscrpjeti ukoliko ne smanjimo potrošnju, što je ozbiljan problem, zato što živi svijet na Zemlji zavisi od ovih resursa.

1. Prirodni resursi – pojmovi i definicije, podjela

Elementi prirode se dijele na:
• Prirodne resurse (izvore) – odnose se na prirodna dobra koja su u funkciji tj. privedena korištenju.
• Prirodni uslovi – prirodni faktori su elementi geografske sredine (klima, reljef, zemljište, sunčeva toplota, atmosferske padavine, blizina vode za navodnjavanje) koji se ne mogu neposredno koristiti, ali bez njihovog učešća neke proizvodnje nisu moguće. Oni ispoljavaju svoj uticaj nezavisno od volje čovjeka, a samo je pitanje u kojoj mjeri će to on iskoristiti u stvaranju novih vrijednosti.
Prirodna dobra koja se još ne koriste predstavljaju rezerve. Prirodni potencijal predstavljaju prirodni resursi sa rezervama prirodnih dobara i prirodnih uslova koja čovijeku mogu biti od koristi ili to već jesu, tj. mineralne sirovine, vode, zemljište sa vegetacijom i prirodni uslovi. Prirodno bogatstvo je opisna vrednosna odrednica za prirodni potencijal. Prirodni resursi se mogu podeliti prema pripadnosti na prirodne resurse:
• atmosfere (vetar, kiša, sunčanost…)
• litosfere-zemljine kore (mineralne sirovine i zemljište)
• hidrosfere (kopnene vode i okeani)
• biosfere (flora i fauna).

Prema trajanju, prirodni resursi mogu biti:
• neobnovljivi resursi (mineralne sirovine)
• obnovljivi resursi (zemljište, vode, flora i fauna na kopnu i moru, kao i neki nemetali npr. šljunak i pesak, kao i morske soli).