Direktne strane investicije

1. UVOD

Privredni rast predstavlja povećanje nacionalne proizvodnje tokom vremena. To povećanje može se izražavati za celu zemlju ili po glavi stanovnika. Pošto se broj stanovnika takođe povećava, rast proizvodnje po stanovniku predstavlja pravu meru ekonomskog napredovanja jedne zemlje. (Ako se, na primer, proizvodnja u tekućoj u odnosu na prethodnu godinu povećala za 4%, a broj stanovnika za 1%, povećanje proizvodnje po stanovniku iznosi 3%).
Tokom privrednog razvoja promene u sastavu privrede su raznovrsne. One su najizraženije u promenama u proizvodnom sastavu, odnosno učešću pojedinih delatnosti (kao što je poljoprivreda i industrija) u ukupnoj proizvodnji. Privredni rast i promene sastava u privredi objašnjavaju ekonomsku sadržinu privrednog razvoja. U novije vreme sve veći značaj dobijaju njegovi društveni i ekološki činioci. Za savremeni pristup razvoju očigledno je da se čovek stavlja u središte pažnje. Privredni razvoj ima smisla samo ako omogućava bolji život većini stanovništva. Proizvodnja u jednoj zemlji može da raste uz raznovrsne promene u sastavu privrede. Na privredni razvoj jedne zemlje deluju brojni i raznovrsni činioci. Oni potiču iz same privrede, ali i iz drugih delova društva s kojima je privreda povezana. Činioci razvoja privrede potiču iz njenog prirodnog okruženja, koje predstavlja sveopšti uslov života i rada ljudi i riznicu prirodnih izvora. Prirodnom okruženju pripada i stanovništvo, kao izvor radne snage za potrebe privrednog razvoja. Spisak činioca privrednog razvoja, očigledno je dugačak. U prvi red se stavljaju osnovni proizvodni činioci, čije je prisustvo neophodno u proizvodnji. Njima se priključuje i tehnološki tok.

Osnovni proizvodni činioci se, na nivou ukupne privrede, pojavljuju kao:

• stanovništvo (radna snaga),
• prirodni izvori (predmeti rada) i
• tzv. osnovni proizvodni fondovi (OPF) (sredstva za rad).

Tehnološki napredak je naročito važan činilac privrednog razvoja. Njegov značaj se povećava tokom vremena. Na nižim nivoima razvijenosti, radna snaga je značajan činilac koji, u najvećoj meri, utiče na privredni rast. Pod tehnološkim napretkom podrazumeva se stalan, na nauci zasnovan tok, koji obuhvata:

• usavršavanje činilaca proizvodnje, načina proizvodnje, uređenja i upravljanja proizvodnjom;
• uvođenje novih proizvoda i novih vrsta proizvoda pored već postojećih proizvoda. Tehnološki napredak povećava valjanost proizvodnih činilaca i podiže korisnost njihove upotrebe, što povoljno utiče na privredni rast. Uz to, on širi krug ljudskih potreba i omogućava da se te potrebe sve potpunije zadovoljavaju. Pod uticajem tehnološkog napretka dolazi i do povoljnih promena u sastavu privrede. Zahvaljujući njemu razgranava se proizvodnja i pojavljuju nove grane, koje snažno doprinose razvoju privrede i društva u celini.

Neke države ne mogu dovoljno da ulažu i dalje razvijaju svoju privredu, tako da je onda pomoć u vidu stranih ulaganja preko potrebna