Troškovi u poslovanju preduzeća-obračun i knjiženje

UVOD

U današnje vreme gde se sve aktivnosti čoveka razvijaju veoma bržo, sama tehnološka modernizacija i naućna dostignuća. Sve to ubrzava ritam ljudskog života daje mnoštvo ogodnosti za dalji rast životnog standarda. Da bi se poboljšao standard potrebno je i poslovati u preduzeću koje može da isprati potrebe savremenog načina poslovanja. Može se slobodno reći da ti zahtevi danas nisu lako ostvarivi i da se sastoje od velikog broja činilaca. Jedan od bitnih činilaca je računovodstvo.Računovodstvo kao nauka ima ključnu ulogu u osavremenjavnju i modernizaciji sistema evidentiranja i praćenja. U sadašnjem poslovnom okruženju da bi se ostvario rast i razvoj potrebno je kvalitetno upravljanje koje inače nemože da bude bez kvalitetnih informacija. Iz toga proizilazi važnost upravljačkog informacionog sistema i njegovog podsistema, računovodstvenog informacionog sistema. Da bi bilo uspešno upravljanje poslovanjem ono mora znači da ima pouzdane i blagovremene informacije. Između ostalog a vema bitne su informacije o obračunu troškova. Obračun troškova treba da odgovori na pitanja gde su i u vezi sa čim su troškovi u preduzeću nastali. U sklopu ovog rada obradićemo oblast obračuna troškova sa posebnim akcentom na kalkulaciju kao oblast.

OBRAČUN TROŠKOVA

Najvažniji deo upravljačkog računovodstva je obračun troškova i učinaka s kalkulacijom. Njegov osnovni zadatak je da prati, u okviru procesa proizvodnje, troškove osnovnih činilaca bez kojih taj proces ne bi mogao da se odvija, a takodje da prati i stvaranje učinaka, kao rezultata proizvodnih aktivnosti.Otuda i naziv interni ili pogonski obračun.

Organizacija pogonskog obračuna u izvesnoj meri je zakonski regulisana, ali je prevashodno prepuštena samim preduzećima.Formulisanje ciljeva i zadataka obračuna troškova i učinaka jeste najvažnije pitanje pri utvrdjivanju sadržine i organizacionog ustrojstva pogonskog obračuna. Opšte ciljeve ovog dela regulisao je novi kontni okvir. Zbog svoje širine i važnosti pogonski obračun je izdvojen u posebnu klasu, klasu 9 – Obračun troškova i učinaka.
Novi kontni okvir računski je odvojio glavnu knjigu pogonskog obračuna od glavne knjige finansijskog knjigovodstva i time mu dao karakter metodološki samostalnog knjigovodstva. Glavna knjiga pogonskog obračuna, kao osnovni izvor informacija, treba da obezbedi podatke o tome:

• koliko je čega utrošeno u preduzeću,
• gde su nastali troškovi,
• u vezi sa kojim učincima su nastali troškovi,
• koliki su i po osnovi kojih proizvoda nastali prihodi, rashodi, dobici ili gubici.

Osnovne teorije troškova i cena

Da bi se moglo knjigovodstveno obuhvatiti praćenje troškova i učinka, neophodno je izložiti određene osnove teorije troškova i cena.
 

Pojam i organizacija proizvodnog procesa

Proizvodni proces obuhvata, osim neposredne proizvodnje, pripremu proizvodnje, planiranje, unutrašnji transport, skladištenje, održavanje mašina i uredjaja, tehničku kontrolu i sl. Proizvodnja može biti organizovana kao:
Pojedinačna proizvodnja se sastoji u izradi pojedinačnih, obično konačnih proizvoda koji se ne ponavljaju, tako da ovakva proizvodnja nije za standardizaciju i zahteva specijalna sredstva rada, tako da su i veliki troškovi proizvodnje.
Masovna proizvodnja omogućava masovnu izradu jednog ili više standardnih proizvoda ciglane, proizvodnja cementa. Tehnička priprema se vrši jednom za celu buduću proizvodnju konkretnog proizvoda. U koliko je duži period masovne proizvodnje za toliko je veći stepen korišćenja njegovog kapaciteta pa će biti manji troškovi po jedinici roizvoda.