Aditivi- pojam, uloga i uticaj na ljudski organizam

1. Uvod

Aditivi su supstance koje se dodaju namirnicama, odnosno hrani kako bi se sprečilo njeno kvarenje ili kako bi se poboljšao njen izgled, ukus, tekstura ili hranljiva vrednost.
Potreba čuvanja hrane nije samo potreba savremenog doba. Kroz duži vremenski period ljudi su tražili načine očuvanja hrane što se ogledalo kroz razne metode konzerviranja; sušenja, soljenja, salamurenja i dodavanja konzervanasa.
Pre više od 1000 godina u starom Egiptu, vrsta ribe „maluka“, podvrgnuta je postupku fermentacije u svrhu konzerviranja. Postoje zapisi iz vremena grčko-rimskog carstva, 300 god. pre Hrista, o proizvodnji konzerviranog sira načinom i postupcima koji odgovaraju današnjoj proizvodnji topljenih sireva.
Napoleonovi ratovi su postaknuli traženje načina konzerviranja mesa i drugih jela, a u svrhu ishrane većeg broja ljudi zalihama hrane koja se mogla duže vremena sigurno čuvati i transportovati na većoj udaljenosti.
Potpuno novi pogledi za konzervisanje namirnica nastali su kada je Luj Paster uveo pasterizaciju kao uspešnu metodu konzerviranja namirnica otkrivši uzroke kvarenja namirnica.
Kako se u dalekoj prošlosti upotreba aditiva isključivo vezivala za očuvanje hrane, današnjim razvojem tehnologije dodavanje aditiva namirnicama, odnosno upotreba dobija drugačiji smisao.
Aditivi se, pored hrane, mogu naći i u drugim stvarima koje svakodnevno upotrebljavamo poput kozmetičkih proizvoda, šminke, lekova itd. Koriste se i u mašinskoj industriji.
2. Označavanje aditiva
„Postoje 22 kategorije, funkcionalne grupe aditiva (konzervansi, stabilizatori, boje, emulgatori, zaslađivači, zgušnjivači, antioksidansi) u zavisnosti od tehnološke funkcije koju imaju u namirnicama. Na pozitivnoj listi se nalazi 314 supstanci ili grupa supstanci, što znači 314 E brojeva.

Aditivi koji se koriste u EU imaju prefiks E ispred internacionalno ustanovljenog broja. Proizvođač mora da označi kategoriju i E broj ili naziv aditiva. Na primer: konzervans natrijum-benzoat ili konzervans E 211. E brojevi predstavljaju međunarodno prihvaćen sistem za označavanje aditiva, koji je uveden iz praktičnih razloga, npr. izbegava se konfuzija usled upotrebe sinonima, pojedini aditivi imaju veoma dugačke nazive i dr. Potrošači ne bi trebalo da imaju strah od takvog označavanja.

Aditivi su označeni E-brojem kao potvrda toksikološke evaluacije i klasifikacije pojedinih aditiva. Aditivima slične supstance, koje imaju neku tehnološku ulogu u proizvodnji, nemaju E-broj i označavaju se na drugi način (arome i enzimi), dok pomoćne supstance u procesu proizvodnje zbog načina delovanja pri proizvodnji hrane ne trebaju se označavati.“ (Marković M.2008;Aditivi,hrana i potrošači;str.3-4)