Carine i carinski sistem

Ne može se sa sigurnošću tvrditi kada je u istoriji čovečanstva započelo ubiranje carine.
Pretpostavka je da carina postoji otkad i trgovina. Tako se ubirala u Starom Kraljevstvu
Egipta još u vremenu od 2700. do 2200. godine pre Hrista, mada ona nije bila neophodan deo
administracije. Naime kako je skoro sva trgovina bila u rukama države, nije bilo potrebe da se
organizuje sistem radi ubiranja neznatnih prihoda. U doba Hamubarija i Salamon, radi
korišćenja puteva, mostova, luka i drugih javnih objekata, carine se naplaćivao od građana
kao javni prihod.
Carine je ubirala država ali počesto puta i gradovi. U Kini se u vremenu od 11. do 7. veka pre
Hrista carina ubirala kao jedan od ukupno devet raznih poreza, taksa i drugih davanja u
državni budžet. Poreze i carine u antičkoj Grčkoj u malim gradovima-državama ubirali su
utjerivači koje je država unajmljivala. Stopa carine bila je relativno niska, svega 2% vrednosti
uvoznika i to najčešće stranaca. Sistem je bio blag i od strane uvoznika nije bilo razloga za
zloupotrebu. U kasnijem periodu, u doba kraljeva, ovom se izvoru prihoda pridavao veći
značaj te se i sistem u tom pravcu promenio, tako da su unajmitelj prava na ubiranje
nametanja imali jako velike ovlasti, koristeći fizičku prisilu čak povrjeđujući privatnost
domova.
Brojni oblici posebnih poreza na trgovinu ubirali su se i tokom cele rimske istorije, a
najranije su bile carinske naknade na uvoz i izvoz. Osvajanjem novih kolonija Rimljani nisu
menjali zatečeni poreski i carinski sistem, tako da su u raznim delovima Rimskog carstva
carinske stope bile različite.Rimljani su carine rezervirali na državne, provincijske ili gradske.
Jedno su vreme u rimskim provincijama carinarnici bili privatne osobe-publicani, kojima je
Rim unajmio pravo na naplatu carine za robu što je unošene i iznošena iz grada, a kroz
istoriju se sistem menjao i prilagođavao političkim odnosima i stepenu razvoja države. U
srednjem su veku carine bile sastavni deo finansijske politike komuna. Među njima je
prednjačila Venecija kao najstarija srednjovekovna komuna i najjača trgovinska sila na
Jadranu a u nekim vremenskim periodima i na celom Sredozemlju. Venecija je prva, već u 6.
veku uredila i uvela carinski sistem.1
Počeci carinske službe u Srbiji datiraju od maja meseca 1804. godine, kada je Karadjordje
Petrović na Ostružnici kod Beograda ustanovio carinarnicu (đumrukanu) sa skelom. Prihod
od ove carinarnice išao je komandantu topčiderske vojske koji ga je koristio za plaćanje
vojnih potreba obezbedjivanih iz Srema. U septembru 1805. godine otvaraju se novi carinski
prelazi: zabreški, šabacki i mitrovački, a u decembru iste godine poslati su carinici na nove
prelaze dunavske i moravske. Znači, carina kao instrument naplate za uvoz, izvoz i prevoz
robe poznata je još od osnivanja države i sa njom je u neraskidivoj vezi do današnjeg dana.
Jedan od pionira carinske sluzbe kod nas bio je i Vuk Sefanović Karadzić.