Javne finansije

UVOD
Pojam javnih finansija ukazuje na finansijsku aktivnost države u proceszu prikupljanja i trošenja finansijskih sredstava a u nastojanju zadovoljavanja javnih potreba i ostvarivanja državne intervencije u privredi. Prikazali smo Marksovu analizu kružnog kretanja kapitala koji se pojavljuje u novcanom i robnom obliku, zatim finansije u savremenoj teoriji koje obuhvataju sve novčane odnosno finansijske odnose.
Pošto javne finansije izučavaju dva bloka pitanja i to javne prihode i javne rashode, u teoriji sa javnim rashodima susrecemo se i sa sledecim terminima a to su:državni rashod, društveni rashod i opšta potrošnja. Javni rashodi predstavljaju sistem zadovoljavanja državnih potreba izraženih u novcu. Javni prihodi služe za podmirenje javnih potreba, odnosno troškova koji imaju opšti karakter, javni prihodi predstavljaju novcana sredstva koja se obezbjeđuju da bi se podmirile potrebe i pokrili javni rashodi u oblasti javnih finansija.
Nauka o javnim finansijama, posebno onaj njen dio koji se odnosi na budžet, da li su svojevrstan doprinos u uspostavljanju neophodnih principa na kojima pociva realizacija budžeta. Značaj budžeta u svakoj državi kao što možemo vidjeti se ogleda u uspostavljanju zakonskog okvira koji se sastoji od veoma precizno uspostavljenih pravila prikupljanja materijalnih sredstava, kroz politiku javnih prihoda, njihovim efikasnim uspostavljanjem, kao i nadgledanje dali se ta sredstva troše kako je budžetom predviđeno.
1.    Osnove i priroda finansija
Finansije u punom obliku, kao zaokružena naučna disciplina, nastaju  u osnovi pojavom i razvojem robne proizvodnje i delovanja zakona vrijednosti, odnosno postojanjem novca kao opšteg ekvivalenta (prema poznatom obrascu N-R-N1,  odnosno R-N-R1 ili proširenog oblika odnosa faktora reprodukcije:

Ps
N-R         ———-P-R1 –N1
Sp

Početak i kraj procesa reprodukcije je novac, odnosno novčani oblik vrijednosti sredstava reprodukcije. Svi oblici sredstava reprodukcije u određenom trenutku, dakle, poprimaju novčani oblik. Iz Marksove analize kružnog kretanja kapitala, koji se pojavljuje u novčanom i robnom obliku, uočava se prisustvo novca u toj društvenoj transformaciji robnog oblika kapitala u novčani. Novac se javlja ne samo kao čisto finansijski fenomen, već i kao sasvim određeni društveni odnos.
To znači da je delovanje zakona vrednosti i ispoljavanje robne proizvodnje organski vezano za postojanje novca. Sve dok postoji novac i novčani oblik vrednosti-imaćemo finansije i finasijske odnose. Pošto su organski vezane upravo za novac,time je i određena priroda finansija. Priroda finansija je, dakle, novčana, odnosno monetarna. Novac im je osnova, odnosno okosnica, na kojoj se razvijaju brojni finansijski odnosi. Bez novca i novčanih odnosa u stvaranju i raspodjeli nacionalnog dohotka-nema ni finansija. To znači da će finansije kao naučna disciplina postojati sve dotle dok budu postojali robna proizvodnja, zakon vrijednosti i novac kao posebna ekonomska kategorija. Novac je, dakle, prvi preduslov za finansijsko djelovanje društva i svakog njegovog subjekta,odnosno sektora.