Medicinski otpad

UVOD

U ukupnom zagađenju životne sredine medicinski otpad ne zauzima veliki deo, ali je on potencijalno među najopasnijim vrstama otpada, jer može da dovede do zaraza i trovanja.
Zagađenje koje dolazi iz zdravstvenih ustanova je specifično i može da bude veoma opasno, kako po zdravlje ljudi koji rade u zdravstvenim ustanovama, tako i po zdravlje okoline, odnosno stanovništva i ekosistema u kojem se taj otpad skladišti.
Ovaj otpad se deli na bolnički (bolničko zagađenje) i medicinski (medicinsko zagađenje).
Bolničko zagađenje je širi pojam koji podrazumeva sve vrste otpada, tečni i čvrsti: korisni, onaj koji može da se reciklira, a koji dolazi, na primer, od bolničke administracije, pretežno papir ili iz bolničke kuhinje, i štetni i potencijalno opasni.
Medicinski otpad potiče od sredstava i materijala koji se koriste u dijagnostici ili tokom lečenja pacijenata. Opasni medicinski otpad se deli na infektivni, hemijski, radioaktivni.
Medicinski otpad, kako opasan, tako i neopasan, stvara se u zdravstvenim ustanovama u različitim količinama, što zavisi od tipa ustanove, broja postelja, bolesti koje se leče i tipa medicinskih usluga koje se pružaju. Prema tome, opasni medicinski otpad predstavlja ozbiljan zdravstveni i higijenski rizik za zdravstvene radnike, osoblje, pacijente i osobe koje se bave prikupljanjem, skladištenjem i odlaganjem medicinskog otpada. Neodgovarajuće odlaganje opasnog medicinskog otpada predstavlja i izvor zagađenja životne sredine.
Profesionalcima u zdravstvenom sektoru, nadležnim za upravljanje medicinskim otpadom, neophodna su znanja i veštine za smanjenje stvaranja količine medicinskog otpada, njegovo razvrstavanje, prikupljanje, skladištenje, transport, preradu i privremeno ili konačno odlaganje, kao i odgovarajuća stručna uputstva i preporuke u vezi sa primenom adekvatnih metoda i tehnika za upravljanje otpadom.
Važan delokrug rada profesionalaca zaduženih za rukovanje i zbrinjavanje medicinskog otpada je i procena rizika i obezbeđenje mera prevencije u cilju zaštite zaposlenih pre svega u zdravstvenom sektoru i korisnika zdravstvenih usluga, kao i zaštita životne sredine.

1. POJAM I TIPOVI MEDICINSKOG OTPADA
Prema Zakonu o medicinskom otpadu medicinski otpad je heterogena mešavina klasičnog smeća (komunalnog otpada), infektivnog, patoanatomskog, farmaceutskog i laboratorijskog otpada, dezinficijenasa i ambalaže, kao i radioaktivnog i opasnog hemijskog otpada. To je otpad koji se potpuno ili delimično sastoji od ljudskih ili životinjskih tkiva, krvi i drugih telesnih tečnosti, ekskreta i sekreta, lekova i drugih farmaceutskih preparata, briseva, tupfera, gaza, zavoja, igala, skalpela, lanceta i drugih oštrih instrumenata. Medicinski otpad je i bilo koji drugi otpad koji potiče od medicinske, stomatološke, veterinarske (otpad nastao prilikom pružanja veterinarskih pregleda ili tretmana), farmaceutske ili slične prakse, istraživanja, tretmana, zaštite ili uzimanja krvi za transfuzije, a može inficirati osobu koja sa njim dođe u kontakt.
U osnovi, postoje sledeća dva tipa medicinskog otpada :
– Neopasni otpad (otpad koji nema karakteristike opasnog otpada i sličan je otpadu koji se stvara u domaćinstvima)
– Opasan otpad (otpad koji po svom poreklu, sastavu ili koncentraciji opasnih materija može prouzrokovati opasnost po životnu sredinu i zdravlje ljudi i najmanje ima jednu od opasnih karakteristika utvrđenih posebnim propisima, uključujući i ambalažu u kojoj je opasan otpad bio ili jeste upakovan).
Ovi tipovi otpada se zatim dalje dele na podvrste, pri čemu se koriste odrednice iz Evropskog kataloga otpada koji je prihvaćen kao najprikladniji sistem klasifikacije otpada za korišćenjeEvropska komisija je još 1994. godine definisala sveobuhvatan Evropski catalog otpada kako bi uvela zajedničku terminologiju širom zemalja Evropske zajednice i poboljšala upravljanje otpadom (direktiva Saveta br. 2000/532/EC). Ovaj document predstavlja spisak otpada i u skladu je sa Evropskom direktivom u vezi sa otpadom, br. 75/442/EEC. Dokument nije konačan i povremeno se dopunjava i menja (revizija Evropskog kataloga otpada). Jedna revizija je do sada već objavljena i to je Evropski katalog otpada 2002.