Povećanje bezbednosti saobraćaja podizanjem nivoa osiguranja na prioritetnim željezničkim putnim prelazima

UVOD

Ukrštanje puta sa željezničkom prugom može biti nivelisano (u nivou) ili denivelisano (u različitom nivou). Putni prelaz ili putno-pružni prelaz je četvorokraka raskrsnica preko kojeg se ukrštaju dva vida saobraćaja (drum i željeznica) u nivou, što se može posmatrati kao opasna dionica i puta i pruge. Prelaz puta preko željezničke pruge može biti potpuno neobezbjeđen i obezbjeđen. Najniži oblik obezbjeđenja putno-pružnog prelaza je postavljanje saobraćajnog znaka“Andrejin krst” i znaka „STOP”. Viši nivo obezbjeđenja je primjena svjetleće signalizacije, takozvanih „treptača”, koji se ugradnjom polubranika još više može povećati. Najviši nivo bezbjednosti putnog prelaza ostvaruje se angažovanjem radnika željeznice na upravljanju zaštitnom rampom, koji na taj način sa postojećom opremom predstavljaju dio sistema za upravljanje saobraćajem.

Tehničko-tehnološke i organizacione karakteristike željeznice odredile su joj prioritet kod ukrštanja sa drumskim saobraćajnicama (od strane planera, organizatora i zakonodavaca), pa je na osnovu toga definisan i način regulisanja saobraćaja preko prelaza.

Putni prelazi, kao tačke sučeljavanja željezničkog i drumskog saobraćaja, predstavljaju mjesta na kojima često dolazi do vanrednih događaja, koji po pravilu imaju veoma teške posledice. Vanredni događaji na putnim prelazima uglavnom su kobni za učesnike u drumskom saobraćaju, mada se sa povećanjem težine drumskih vozila i uvođenjem lakih putničkih garnitura javlja sve veći broj žrtava i među učesnicima u željezničkom saobraćaju. Vanredni događaji na putnim prelazima odnose svake godine veliki broj ljudskih života i pričinjavaju znatne materijalne štete. Prosječno godišnje na putno-pružnim prelazima u Republici Srpskoj više od 5 ljudi izgubi život, dok više od 6 biva teško povrijeđeno. Materijalne štete su velike i to pogotovo na željezničkim vozilima, s obzirom na njihovu nabavnu vrijednost, a uračunavajući štetu na robi i štetu zbog prekida saobraćaja ta vrijednost se još drastično povećava. Skoro po pravilu, vanredni događaji prouzrokovani na putnim prelazima su prouzrokovali učesnici u drumskom saobraćaju. Sprovođenjem mjera povećanja brzine željezničkog saobraćaja, ovaj problem dobija još više na svojoj aktuelnosti i važnosti.

 
IZVOD IZ ZAKONSKIH PROPISA VEZANIH ZA ODVIJANJE ŽELJEZNIČKOG I DRUMSKOG SAOBRAĆAJA PREKO PUTNIH PRELAZA
Prema Zakonu o željeznici RS, Zakonu o prostornom uređenju RS, Zakonu o javnim putevima RS, date su sledeće zakonske regulative vezane za odvijanje željezničkog saobraćaja preko putnih prelaza:

• ukrštanje željezničke pruge i puta, određivanje mjesta na kojima se može izvesti ukrštanje pruge i puta i utvrđivanje mjera koje se moraju preduzeti radi obezbjeđenja odvijanja saobraćaja na putnim prelazima propisuje se zavisno od gustine saobraćaja, preglednosti željezničke pruge, brzine vožnje na pruzi i putu, te od drugih mjesnih uslova koji su od značaja za bezbjednost saobraćaja;
• ukrštanje željezničke pruge i autoputa i ukrštanje pruge i puta u staničnom prostoru između ulaznih, odnosno izlaznih skretnica od kojih počinju stanični kolosijeci, ne može biti u istom nivou;
• ukrštanje željezničke pruge i puta koji nema svojstvo autoputa ne može biti u istom nivou ako je saobraćaj motornih vozila na putu vrlo gust ili ako je željeznički saobraćaj na pruzi učestao i ako to zahtjevaju posebni uslovi na mjestu ukrštanja pruge i puta i drugi razlozi bezbjednosti željezničkog saobraćaja;
• razmak između dva ukrštanja javnog puta i pruge ne može da bude manji od 2000 metara;
• nekategorisane puteve potrebno je preusmjeriti na najbliži javni put, a ako to nije moguće treba ih povezati i izvesti ukrštanje na jednom mjestu.
• putni prelaz je sastavni dio pruge sa obije strane kolosijeka u širini od 3 metra od ose kolosijeka sa produžetkom ukrštajućeg puta od 20 metara čiji nagib ne smije biti veći od 3% (Slika 1.). Dio prelazne pruge i ukrštajući put u dužini od 3 metra od ose kolosijeka obavezne su održavati Željeznice Republike Srpske, a ostali dio Direkcija za puteve RS i opštine na čijoj se teritoriji nalazi putni prelaz.