Uticaj kombinovanog transporta na životnu sredinu

UVOD
Savremenici smo velikih promena koje se pod uticajem tehničko – tehnološke revolucije odvijaju u svim sferama društvene reprodukcije. Osnovni cilj ovih aktivnosti je što veći stepen integracije osnovnih reproduktivnih funkcija, koje omogućavaju racionalnije privređivanje, odnosno racionalno projektovanje, regulisanje i usmeravanje protoka energije, robe i informacija unutar i između sistema. Pojedini vidovi saobraćaja upućeni su na saradnju u vidu kooperacije i koordinacije u poslovanju i razvoju. Tehnološke promene nastale u robnom transportu ogledaju se u integraciji unutar i između vidova saobraćaja. Savremeni pristup ovoj problematici diktira sveobuhvatnost, čime se prevazilazi stari pristup, koga su karakterisala granska i parcijalna rešenja. Sisteme kombinovanog transporta karakteriše posebna tehnička baza i sve tehnologije kombinovanog transporta podrazumevaju prevoz kompletnih transportnih jedinica, sredstvima najmanje dva vida saobraćaja, bez promene transportnog suda. Kombinovani kopneni transport obuhvata dva različita vida transporta. železnički i drumski. Kombinovani kopneni transport je ekološki „prijateljski“ vid transporta i efekti njegove primene u oblasti zaštite životne sredine su mnogostruki kao što su smanjenje emisije štetnih gasova, nivoa buke i smanjene potrošnje goriva, redukcija broja drumskih vozila, odnosno smanjenje zakrčenja i opterećenja drumske mreže, povećanje bezbednosti saobraćaja i dr.

SAOBRAĆAJ I ŽIVOTNA SREDINA

Pored mnogobrojnih industrijskih postrojenja, hemijskih prerađivača, proizvođača sirovina i toplotne energije i dr. saobraćaj predstavlja jedan od najvećih zagađivača prirodne okoline. Njegovo negativno dejstvo ispoljava se na više načina preko zagađivanja vazduha, vode i tla, velike buke, zauzimanja zemljišta i životnog prostora, potresa (vibracija), usporenja u odvijanju putničkih i robnih tokova (zagušenja), velikih rizika od prevoza opasnih materija i dr. Vazduh se zagađuje ispuštanjem štetnih izduvnih gasova – ugljen monoksida, oksida azota, sumpor dioksida, jedinjenja ugljenovodonika, alkalnih jedinjenja, čestica prašine, olova i sl. Svi ovi gasovi vrlo nepovoljno utiču na čovekovo zdravlje (neki od njih imaju izraženo kancerogeno dejstvo). Kiseonik, kao jedan od najvažnijih elemenata za život na zemlji, sve je zagađeniji drugim otrovnim gasovima i sve ga je manje. Pored neplanskog uništavanja šuma (proizvođača kiseonika), saobraćaj odnosno sva transportna sredstva sa tečnim pogonskim gorivom troše ogromnu količinu kiseonika, što se naročito oseća u gusto naseljenim mestima sa velikim brojem motornih vozila. Zagađivanje vode i tla takođe proizilazi i od saobraćaja, zbog izbacivanja hemijskih supstanci i ispuštanja otrovnih gasova. Buka predstavlja sve veći problem, postaje sve jača i nesnosnija, izazivajući mnoge negativne posledice, hormonalne i organske poremećaje kod ljudi. Saobraćaj je najveći uzročnik buke koja raste u zavisnosti od vrste i broja transportnih sredstava, strukture saobraćajnih sredstava, brzine, podloge puteva, lokacije puteva i pruga i sl. Drumski saobraćaj, sa aspekta njegove razvijenosti, brojnosti i osnovnih karakteristika, znatno više stvara buku nego železnički saobraćaj. Prema određenim istraživanjima, za isti obim transporta nivo buke drumskog putničkog saobraćaja veći je za dva puta od nivoa buke železničkog saobraćaja, odnosno eksterni troškovi buke su šest puta veći kod drumskog saobraćaja. Zagušenja u saobraćaju, koja su veoma izražena u tzv. periodima vršnog opteređenja, vrlo štetno deluju na životnu sredinu i izazivaju mnoge negativne posledice, kao što su dodatna potrošnja goriva, dodatno zagađenja vazduha, zakašnjenja na posao i školu, problemi u snabdevanju – trgovini i u proizvodnji, smanjenja obrta i efekata transportnih sredstava i dr.