Životni ciklus proizvoda

Uvod

Posmatrajući bilo koji proizvod možemo da primjetimo da on prolazi kroz više faza u toku svog životnog ciklusa. Isto tako, jedan proizvod ne može vječno da se zadrži na tržištu i da tokom svog boravka ostvaruje dobre prihode. Neminovno je, ako doživi uspjeh, mora da doživi i pad. Iz tog razloga, neophodno je postojoće proizvode inovirati raznim načinima da bi se oni zadržali što duže vremena na tržištu.

Koncept životnog ciklusa proizvoda koristi se u savremenoj privredi kao odličan osnov za razvoj proizvoda i prilagođavanje proizvoda zahtjevima potrošača. Ovaj pojam je prilično značajan za upravljanje preduzećima.

Kao što živi organizmi imaju svoje cikluse, tako ih imaju i preduzeća. Svi proizvodi na tržištu imaju kraći ili duži životni vijek. Proizvodi se rađaju, žive i umiru. Poslije jednog perioda u kom se vrši razvoj, proizvod se predstavlja i izbacuje na tržište. Kako raste polako sakuplja velik broj potrošača, tržište se stabilizuje i proizvod postaje zreo. Poslije nekog vremena proizvod postaje prevaziđen od strane konkurencije, njegova prodaja počinje da pada i na kraju se povlači sa tržišta. Vrijeme od uvođenja proizvoda na tržište do njegovog isključenja iz proizvodnog programa naziva se životnim ciklusom proizvoda.

Životni ciklus proizvoda može da traje nekoliko sati (npr. dnevne novine), nekoliko mjeseci (sezonska odjeća), nekoliko godina (video rekorder prije pojave DVD-ja) ili nekoliko decenija (Coca Cola). U ovom radu ću detaljno obraditi životni ciklus proizvoda i kako ga duže zadržati na tržištu.

Životni ciklus proizvoda

Da bi neki proizvod imao vrijednost za preduzeće potrebno je pronaći tržište koje je spremno da plati proizvod po ponuđenoj prodajnoj cijeni; odnosno, potrebno je pozicioniranje i zadržavanje pozicija tog proizvoda na tržištu. Od rađanja do gašenja svaki proizvod prolazi kroz nekoliko faza koje čine njegov životni ciklus. Svaka od ovih faza nudi drugačije izazove i, shodno tome, u svakoj fazi potrebno je drugačije upravljanje životnim ciklusom proizvoda.

Svaki proizvod ima svoj životni ciklus. Treba praviti razliku između životnog vijeka koji predstavlja vremenski period koji počinje sa gotovim proizvodom koji je tek napustio fabričke proizvodne pogone, i završava se sa prestankom vršenja svih funkcija proizvoda, i životnog ciklusa koji počinje sa samom idejom za razvoj proizvoda, zatim prolazi kroz nekoliko faza, da bi se završio sa povlačenjem proizvodnje datog proizvoda. Poznavanje životnog ciklusa proizvoda je danas od vitalnog značaja, jer se čitave strategije razvoja proizvoda prave upravo u zavisnosti od toga u kojoj se fazi nalazi postojeći proizvod. Osnovne faze kroz koje svaki proizvod mora da prođe su: uvođenje, rast prodaje, zasićenje i starost. Ipak svaki proizvod ponaosob prolazi kroz mnoštvo različitih podfaza u okviru ove četiri prethodno pomenute faze, dajući tako realniju sliku životnog ciklusa. Vremenski periodi trajanja određenih proizvoda se razlikuju, pa je tako životni vijek nekih proizvoda duži, i može da traje i preko deset pa i više godina, npr. PLAZMA KEKS, JAFA, SMOKI, a nekih kraći. Ovi proizvodi se na tržištu pojavljuju već više od dvadeset godina gotovo nepromenjeni (sa izuzetkom ambalaže). Prehrambena industrija daje proizvode sa dugotrajnim životnim ciklusima, i u tom slučaju je najčešće kao strateško opredeljenje prisutno održavanje faze zrelosti, dok industrija tehnike i tehnologije daje proizvode sa znatno kraćim životnim ciklusom i tu se kao strategijsko opredeljenje kompanija javljaju razni pokušaji produžavanja životnog ciklusa proizvoda.