Jedinice lokalne samouprave u Republici Srbiji

Srbija je od završetka Prvog svetskog rata bila osnivač i sastavni deo zajedničke države sa većinom balkanskih Južnih Slovena prvobitno u Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca, kasnije preimenovanoj u Kraljevinu Jugoslaviju, zatim u Socijalističkoj Federativnoj Republici Jugoslaviji, Saveznoj Republici Jugoslaviji i Državnoj za-jednici Srbija i Crna Gora. Od 2006. godine je Srbija kao naslednica SCG postala suverena i nezavisna država.

Iskustva Srbije, od kraja XIX veka (Ustav 1882.) pa do danas, upućuju na razne modalitete i faze teritorijalne decentralizacije.

Prvi model teritorijalne decentralizacije Srbije jeste onaj iz Ustava Kraljevine Srbije 1882. godine kada je Srbija bila teritorijalno organizovana preko dvade-set jednog okruga (distrikta) i dva grada (Beograd i Majdanpek) sa statusom okruga. Svaki okrug je bio podeljen na 3 do 5 srezova (arondismana), dok je svako naselje (izuzimajuci najmanje zaseoke) cinilo opstinu (municipahtet), uz mogućnost podele gradskih naselja na više gradskih opština.

Drugi model je teritorijalna decentralizacija Srbije utvrđena Ustavom Srbije iz 1990. godine, kojim je Republika definisala dve pokrajine (Vojvodina i Kosovo i Metohija), 189 opština i nekoliko gradskih naselja sa statusom grada: Grad Beograd sa posebnim ovlašćenjima i gradovi sa više opština Novi Sad, Niš, Kragujevac i Priština. Pored toga Srbija je dobila i 30 okruga, ali sa jurisdikcijom produžene državne vlasti.

Usvajanjem Ustava Republike Srbije iz 2006. godine postavljen je sistem teri-torijalne decentralizacije. Republika Srbija je unitarna država u kojoj građani imaju pravo na pokrajinsku autonomiju i lokalnu samoupravu, koje ostvaruju neposredno ili preko svojih slobodno izabranih predstavnika.