Akcize

UVOD

Porez je davanje u novcu, koji država ubira od pojedinaca na osnovu svoje vlasti, bez direktne protivnaknade, a u cilju pokrića javnih rashoda. On predstavlja instrument javnih prihoda, pokrića budžetskih rashoda i zadovoljavanje javnih potreba. Postoje tri osnovna načina uvođenja poreza:
1. Nametanje poreza silom,
2. Uvođenje poreza na osnovu ugovora između određenih staleža, klasa i vladara, i
3. Ustavno uvođenje i plaćanje poreza.
Osnovne osobine poreza su to da je porez prinudno davanje koje se naplaćuje kroz finansijsku prinudu vlasti, davanje poreskih obveznika bez direktne protivnaknade, davanje iz viška proizvoda ili iz imovine, redovni prihodi, utvrđuje ga država, i redovno se naplaćuje u novcu.
Postoje razne klasifikacije poreza i to na neposredne i posredne, objektne i subjektne, analitičke i sintetičke, opšte i namenske, pretpostavljene i faktičke, ad valorum i specifične, fundirane i nefundirane, redovne i vanredne, reparacione i kvotitetne, centralne i lokalne.

1. Akcize

Akciza je poseban oblik poreza na promet i jedan od najstarijih poreznih oblika. Naziv datira iz 16. Veka kada su u Holandiji oporezivali pivo, alkoholna pića, so i šećer posebnim porezom koji su zvali excijsen .
Akciza predstavlja posredni porez potrošnju ili upotrebu određenih proizvoda. Zajednička osobina svih akciza je da se primenjuje kao dodatni porez na potrošnju posebno utvrđenih proizvoda ili grupe proizvoda. Uglavnom se uvode na proizvode za kojima je tražnja značajna i cenovno neelastična, očekivani poreski prihod je izdašan, a koji istovremeno ne predstavljaju dobra čija se potrošnja smatra životno neophodnom. Danas se oni mogu podeliti u četri osnovne grupe:
1. alkoholna pica,
2. duvanski proizvodi,
3. energetika, i
4. luksuzni proizvodi.
Akcize se danas naplaćuju i na domaće i na uvozne proizvode i to po jednakom tretmanu. Poreski obveznik je uobičajeno proizvođač ili uvoznik, mada se u nekim slučajevima kao poreski obveznik može javiti i trgovac na veliko i malo. Poreski obveznik je u obavezi da obračuna i uplati propisani iznos, dok poreski teret snosi potrošač, odnosno kupac proizvoda, koji ga plaća kroz cenu proizvoda.

2. Obveznik akcize

Obveznik akcize je proizvođač ili uvoznik akciznih proizvoda.
Obvaznik akcize je i:
1. fizičko lice, odnosno proizvođač koji proda alkoholna pića drugom fizičkom licu,
2. pravno lice, odnosno preduzetnik koji kupi alkoholno piće od fizičkog lica, proizvođača alkoholnog pica,
3. kupac akciznih proizvoda kupljenih sa teritorije izvan Republike Srbije,
4. pravno lice koje je ovlašćeno od državnog organa za prodaju zaplenjenih akciznih proizvoda,
5. kupac akciznih proizvoda oduzetih u postupku kontrole, u postupku prinudne naplate, a koje prodaje državni organ.

Akciznu dozvolu može dobiti lice koje ispunjava sledeće uslove:
1. da obavlja delatnost u skladu sa propisanim uslovima,
2. da vodi poslovne knjige po sistemu dvojnog knjigovodstva,
3. da redovno ispunjava poreske obaveze,
4. da nad tim licem nije započet postupak likvidacije, i
5. da ispunjava uslove za elektronsku razmenu podataka.