Kriminalistička metodika

1. POJAM I PREDMET KRIMINALISTIČKE METODIKE
Kriminalistička metodika (KM) kao disciplina kriminalistike, izučava i primenjuje metode zasnovane na dostignućima prirodnih, društvenih i tehničkih nauka, s ciljem rasvetljavanja konkretnih kd. Km konkretizuje i primenjuje kriminalistička znanja, pravila i metode na pojedina kd, ukazujući na to koje kriminalističko-taktičke i tehničke metode i sredstva treba koristiti u postupku otkrivanja i dokazivanja konkretnih kd (određenih vrsta kd) i kako ih primeniti radi utvrđivanja istine. Ona istražuje specifičnosti koje karakterišu svaki tip kd, usavršavajući i primenjujući kriminalistička pravila, metode i sredstva radi sprečavanja, otkrivanja, razjašnjavanja i dokazivanja pojedinih kd. Najveću primenu ima u pretkrivičnom postupku gde se postiže otkrivanje učinilaca i prikupljanje i obezbeđenje dokaza koji omogućuju pokretanje kpostupka.
Predmet proučavanja KM jesu pojavni oblici pojedinih kd i načlni njihovog izvršenja, što uključuje taktiku i tehniku učinilaca kd. Pored ovog u predmet spada i praćenje i izučavanje prakse organa otkrivanja u suzbijanju (sprečavanju i otkrivanju) svih vidova kriminaliteta uz obavezno usavršavanje najadekvatnijih kriminalističkih metoda i sredstava, radi efikasnijeg sprečavanja i otkrivanja pojedinih vrsta kd.

2. ODNOS KRIMINALISTIČKE METODIKE I DRUGIH DISCIPLINA KRIMINALISTIKE
Kriminalistika je nauka koja pronalazi, primenjuje i usavršava pojedine naučne i na praktičnom iskustvu zasnovane metode i sredstva, čiji je cilj da se kd otkrije i rasvetli, otkrije i uhvati učinilac kd i pronađu, fiksiraju i obezbede dokazi radi uspešnog pokretanja i vođenja kpostupka i utvrđivanja činjeničnog stanja/materijalne istine. Kriminalistička taktika (kao disciplina kriminalistike) izučava, usavršava i praktički primenjuje kriminalistička pravila i metode koji su opšteg karaktera i zajednički za sprečavanje, otkrivanje i rasvetljavanje svih ili većine kd. Predmet kriminalističke tehnike je pronalaženje, proučavanje, prilagođavanje i usavršavanje najpogodnijih naučno tehničkih metoda i sredstava za suzbijanje kriminaliteta iz područja prirodnih i tehničih nauka, a radi otkrivanja, osiguranja,fiksiranja i tumačenja tragova u dokazne svrhe. KM nema posebno mesto u sistemu kriminalistike, navedene tri discipline čine celinu kriminalistike kao nauke. KM sintetizuje metode i sredstva krim. taktike i tehnike u dokazivanju pojedinih kd.

3. METODE KRIMINALISTIČKE METODIKE
Metode KM se stalno dograđuju i usavršavaju u zavisnosti od fenomenologije (proučava pojedine oblike, strukturu i strukturalne promene i dinamiku kriminalnog ponašanja) i etiologije (izučava i utvrđuje korene, neposredne uzroke i uslove kriminalnog ponašanja) kriminaliteta i drugih faktora.
Hvatanje učinioca na delu se ne može primenjivati kod svih kd sa istim uspehom, a uz to zahteva plansko i organizovano preduzimanje odgovarajućih preventivno-represivnih radnji i mera. Ovaj način otkrivanja i razjašnjavanja kd najbolje se može primeniti na određenim objektima i punktovima, uz prethodno dobro poznavanje kriminalne situacije. Jedan od metoda koji postoji u aktuelnoj operativnoj praksi sastoji se u organizaciji munjevite akcije posle izvršenih, težih i složenijih kd: diverzija, terorizma, razbojništvo, razbojnička krađa, ubistvo.. Suština je u sprečavanju bekstva učinioca kd, onemogućavanju slobodnog kretanja i skrivanja, otkrivanju saučesnika, pronalaženju materijalnih dokaza.. Najčešće primenjivane operativno-taktičke radnje i mere su: javljanje o kriminalnom događaju svim OUP i graničnim prelazima, blokada, zaseda, racija, praćenje, prikupljanje obaveštenja, legitimisanje, osmatranje.. Od istražnih radnji to su: pretresanje lica, objekata, vozila i otvorenog prostora, oduzimanje predmeta, prepoznavanje, veštačenje. Jednovremeno otkrivanje kd i učinioca je jedan od načina otkrivanje, razjašnjavanja i dokazivanja kd i najčešće postoji kod kd iz oblasti privrednog kriminaliteta, ali i kod nekih kd iz oblasti opšteg i ekološkog kriminaliteta. U takvim slučajevima nema nepoznatih učinilaca, već se samim otkrivanjem kd saznaje i njegov učinilac. Kada su u pitanju kd protiv ustavnog uređenja, protiv čovečnosti i međunarodnog prava, kd OK, davanje i primanje mita..u njihovom otkrivanju mogu biti primenjene specijalne istražne tehnike. U otkrivanju učinilaca kod pojedinih kd (krađe) uspešno se primenjuju hemijske klopke u kombinaciji sa odgovarajućim radnjama i merama.