Kriminalističke i krivično procesne karakteristike internih istraga u banci

KRIMINALISTIČKE I KRIVIČNO PROCESNE KARAKTERISTIKE INTERNIH ISTRAGA U BANCI

Apstrakt: Pored mnogobrojnih i raznovrsnih oblika kriminalno-bezbjednosnog ugrožavanja banke i njenog kontinuiranog, zakonitog i redovnog poslovanja, do napada može doći i iskorišćavanjem slabosti u domenu zaštite. Zato je efikasna interna istraga u vezi vanrednog događaja u banci, od ključne važnosti. Neefikasna interna istraga od strane nadležne Organizacione Jedinice (OJ) i pojedinaca u banci, može za posljedicu imati ogromne gubitke, kako u materijalnom tako i u reputacionom smislu. Neefikasna interna istraga nadležnih OJ banke, može da uzrokuje i neefikasnost nadležnih državnih organa. To sve podriva povjerenje javnosti u zakon, pravosudni sistem, bankarski sistem i sve one kojima je povjereno sprovođenje zakona. Svaki oblik kriminalno-bezbjednosnog ugrožavanja banke i njenog poslovnog procesa, kao vanredni događaj, neminovno nameće potrebu da bude sveobuhvatno istražen i razjašnjen, prevashodno sprovođenjem internih istražnih djelatnosti u banci. Interne istrage u banci, treba sprovoditi uz poštovanje internih normativnih pravila banke. Svi interni normativni akti banke, moraju biti u skladu s nacionalnim zakonodavstvom države u kojoj banka egzistira. Zato sprovođenje svake interne istrage mora da se obavlja na etički i efikasan način u procesu otkrivanja pojedinosti i daljim postupanjem s njima. To podrazumijeva lojalnost, tačnost, i iskrenost u zakonitoj potrazi za činjenicama. Sa druge strane interna istraga znači: vjerno prikazivanje činjenica, tačnost i poštenje u izvještajima o rezultatima interne istrage i traganju za činjenicama.
Zakonito interno istraživanje povodom saznanja o kriminalnom ugrožavanju  bankarskog poslovanja, predstavlja kamen temeljac u poštovanju istine i poštovanja pojedinaca, njihovih sloboda i prava. Interna istraga u banci, može da se sprovodi kroz primjenu kriminalističkih metoda u okviru Zakonika o krivičnom postupku. To su istraživanja od poznatog ka nepoznatom, hronološki posmatrano unazad, s ciljem da se utvrdi materijalna istina u najvećoj mogućoj mjeri. Interne istrage u vezi kriminalno-bezbjednosnih oblika ugrožavanja banke i njenog poslovnog procesa, u suštini imaju karakter kriminalističkih i krivično procesnih djelatnosti u pretkrivičnom postupku, kao što je to inače slučaj u istragama nakon izvršenog krivičnog djela.

Ključne riječi: Interna istraga, banka, kriminalno-bezbjednosno ugrožavanje banke, osnovi sumnje, kriminalističke djelatnosti…

1. Predmet Internih Istraga u banci
Svaki oblik kriminalno-bezbjednosnog ugrožavanja banke, prekid kontinuiteta u redovnom poslovanju odnosno vanredni događaj, treba da predstavlja predmet pažnje menadžmenta i svakog zaposlenog u banci. Saznanja o postojanju osnova sumnje o krivičnim djelima koja se gone poslužbenoj dužnosti, zahtijeva potrebu interne (unutrašnje) istrage u banci.
Interne istrage imaju za predmet provjere prijavljenih vanrednih događaja, sumnji da prijeti šteta od eventualne buduće poslovne aktivnosti. Ako je šteta za banku, već nastala tada je neophodno utvrditi stvarno činjenično stanje  kao što je to uobičajeno u kriminalističkoj praksi „post delictum“ postupanje, odnosno istraga nakon izvršenog kriminalnog delikta. Predmet internih istražnih djelatnosti u banci, se može sagledati trodimenzionalno:

•  To su konkretni vanredni događaji koji su se već desili ili koji samo nagovještavaju mogućnosti nastanka konkretnog oblika kriminalno-bezbjednosnog ugrožavanja banke i njenog poslovnog procesa;
•  Primjena odgovarajućih metoda, sredstava i neposredno praktično djelovanje koje imaju za cilj sprečavanje i suzbijanje kriminalno-bezbjednosnog ugrožavanja banke u svakom konkretnom slučaju;
•  Interna istraga u banci treba da se sprovodi, analizira i posmatra u koordiniranom i korelativnom odnosu sa operativnim rizicima kojima je banka izložena u vezi s konkretnim događajem.

Kriminalno-bezbjednosno ugrožavanje banke, njenih poslovnih procesa, proizvoda banke i klijenata je predmet internih istraga u banci. Ovdje posebno treba da se ima u vidu, da interno istraživanje prevashodno ima za predmet utvrđivanja činjenica o prijetnji nekog kriminalnog događaja ili je on već nastao usljed propusta na internom planu zaštite banke. Savremeno bankarstvo posebno posvećuje pažnju razvoju novih, efikasnih i savremenih usluga prema klijentima. Sa druge strane pored razvoja savremenog bankarstva, razvijaju se i nove metode i sredstva za sprečavanje i suzbijanje kriminalno-bezbjednosnih oblika ugrožavanja banke.
Banke u cilju zaštite poslovnih procesa za praktičnu realizaciju internih istraga koriste iskustvene metode kriminalistike, bezbjednosti, krivično procesnog prava kao i drugih nauka, što se sve u praksi prilagođava potrebi uspješnog i efikasnog suprotstavljanja aktuelnim i sve raznovrsnijim oblicima kriminalno-bezbjednosnog ugrožavanja banke i njenih poslovnih procesa.