Pojam i vrste pravnih poslova

UOPŠTE O NASTANKU PRAVNOG POSLA

Rimsko pravo poznaje samo pojedine tipove pravnog posla. Njemu je stran opšti pojam ugovora. Izrazi actus i negotium potiču iz rimskih izvora ali se nikad ne upotrebljavaju kao pravno tehnički termini. Čak i kada se kasnije u rimskom pravu proširio zatvoreni krug tipova ugovora, rimsko pravo nije došlo do opšteg pojma ugovora. Istorija pojma pravnog posla usko je povezana sa nastankom tzv. pandektnog sistema.
Termin „pravni posao“ nastao je zaslugom pandektista, a prvi put ga je upotrebio getingenski profesor Arnold Heise u svom udzbeniku „Osnovi sistema opšteg građanskog prava sa osvrtom na pandekt-predavanja“ iz 1807. godine.
Učenje o pravnom poslu naročito je razvila njemačka pravna teorija u XIX vijeku. Prema Vindšajdu:  „ Pravni posao je izjava volje. Volja se izjavljuje sa ciljem da nastupi pravno dejstvo, a pravni poredak dopušta to dejstvo zbog toga što je ono bilo željeno od strane tvorca pravnog posla.“  Sličnu definiciju u svom udzbeniku navode i Enneccerus i Nipperdey: „ Pravni posao je činjenično stanje koje se sastoji od jedne ili više izjava volja koje je od pravnog poretka priznato kao osnov za nastanak navedenih željenih pravnih dejstava.“
Značaj volje za nastanak pravnog posla naročito je naglašavao Savinji, koji je pojam pravnog posla i izjavu volje koristio kao sinonime. Učenje o pravnom poslu je dobilo svoj klasični izraz  kod Savinjija u njegovom  „ Sistemu današnjeg rimskog prava“, pri čemu je voljni momenat u pravnom poslu bio naročito naglašen.
Učenje o pravnom poslu dobija svoj zakonski izraz u Pruskom opštem zemaljskom pravu od 1794. godine, dok kodifikacije iz istog perioda, Code civil od 1804. godine i AGZ od 1811. Godine, ne preuzimaju pojam pravnog posla.
Udzbeničku  formulaciju pravnog posla daje Građanski zakonik  Kraljevine Saksonije iz 1863. godine: „ Ako je kod jedne radnje volja usmjerena na to da u saglasnosti sa zakonom zasnuje, promjeni ili ukine jedan pravni odnos, ta radnja je pravni posao.“ Učenje o pravnom poslu dalje je razvijala njemačka teorija i to je bila glavna tema njemačke pravne teorije XIX vijeka.
Romansko pravno područje tretira probleme koji su u NGZ obuhvaćeni pod pojmom pravni posao u obligacionom pravu, a anglosaksonsko pravno područje u law of contract.