Pravni lekovi i pravna pomoć u poreskom postupku

UVOD

Poresko pravo predstavlja pravnu disciplinu koja za predmet izučavanja ima uvođenje, utvrđivanje i naplatu dažbinskih (fiskalnih) javnih prihoda. Ono čini skup pravnih normi koje na jedinstven način uređuju poresko-pravni odnos, od momenta njegovog nastanka do momenta njegovog prestanka. Poresko pravo se bavi izučavanjem, direktno ili indirektno, poreskih sistema, politikama i poreskim postupkom, kao i pravnim lekovima i pravnoj pomoći u poreskom postupku koja je i predmet ovog rada.
Poresko pravo je, dakle, onaj deo objektivnog prava koji uređuje fiskalne (dažbinske) javne prihode (tj. poreze u najširem značenju reči). Nastalo putem dezintegracije finansijskog prava i ono je grana prava koja spada u javno pravo, jer zakonom uređuje pravne odnose između države i drugih javno-pravnih tela, s jedne, i fizičkih i pravnih lica, s druge strane, odnose u kojima su prava i obaveze ovih drugih utvrđeni kogentnim normama. Poreskopravni odnos se upostavlja da bi se obezbedilo da fizička i pravna lica plate porez, pa u tom kontekstu posmatrano poresko pravo obuhvata opšte i posebno pravo poreske obaveze (“poresko obligaciono pravo”): opšte – kada je reč o normama koje uređuju zakonski opis poreskog činjeničnog stanja na način koji se odnosi na sve poreze (na primer, opšta definicija poreskog obveznika, poreske osnovice, poreske stope, poreskog kredita i dr.); posebno – kada su u pitanju norme kojima se uređuje postupak utvrđivanja, naplate i kontrole poreza.
Ako se poreski propisi tiču jedne određene države, u pitanju je njeno nacionalno poresko pravo, koje je deo njenog pravnog sistema. Ako se, međutim, radi o normama kojima se uređuju poresko-pravni odnosi između država (na primer, ugovori o izbegavanju dvostrukog oporezivanja) u pitanju je međunarodno poresko pravo.
U prvom delu ovog rada upoznaćemo se sa poreskim postupkom u smisli pojma poreskog postupka prema važećem Zakonu ali i načela koje je neophodno uvažavati. To je potrebno kako bismo dalje razmatrali pravne lekove koji se javljaju, uopšteno, a pre svega u poreskom postupku, misleći pri tome na žalbe kao osnovne pravne lekove. Takođe, razmatraćemo i pravnu pomoć u poreskom postupku i uopšteno, kako na nacionalnom tako i na međunarodnom nivou.

Pre svega neophodno je bliže objasniti sve vezano za poresku upravu. Poreska uprava obavlja poslove državne uprave koji se odnose na vođenje prvostepenog i drugostepenog poreskog postupka, vođenje jedinstvenog registra poreskih obveznika i poresko knjigovodstvo, otkrivanje poreskih krivičnih dela i prekršaja i njihovih izvršilaca, pokretanje i vođenje poreskog prekršajnog postupka, kao i druge poslove određene ovim zakonom. Poreska uprava izvršava poslove na celokupnoj teritoriji Republike i organizuje se tako da obezbeđuje funkcionalno jedinstvo u sprovođenju poreskih propisa.