Prevencija kriminala i poremećaja ponašanja – Alkoholizam roditelja

Opis rizičnog faktora porodična istorija poremećaja ponašanja

Porodična istorija poremećaja ponašanja je rizični faktor u porodičnoj sredini. Pod njim se podrazumeva ranije postojanje poremećaja ponašanja kod članova šire i uže porodice. Ti raniji bihejvioralni problemi mogu biti bolesti zavisnosti roditelja, depresija majke, antisocijalni poremećaj ličnosti roditelja i drugi. Moj rad će se dalje bazirati na rizični fator alkoholizam roditelja.
Da su mladi iz porodica alkoholičara na različite načine opterećeni alkoholizmom jednog od roditelja odavno je poznato. Smatra se da su dva odlučujuća opšta faktora u razvoju rezilijentnosti mladih iz porodice alkoholičara: 1 – iskustvo uspešnog savladavanja stresogenih situacija i štetnih uticaja iz sredine i 2 – pozitivni odnosi između mladih i roditelja tokom vaspitanja i sazrevanja. U porodici alkoholičara mnoge od funkcija roditelja su ili nestale ili izmenjene, tako da je komunikacija sa mladima nepotpuna, nedosledna i haotična, ponekad zastrašujuća. U takvim uslovima mladi ne uspevaju da razviju pozitivan self-koncept, koji je preduslov uspešne socijalizacije, uključujući i uspeh tokom školovanja. Odnosi između roditelja i mladih u porodici alkoholičara su trajno ili povremeno poremećeni i emocionalno opterećujući. Problemi komunikacije između roditelja i dece u porodici alkoholičara su značajni u vaspitnom procesu kao i opštem sazrevanju adolescenata.
Deca roditelja alkoholičara osećaju stid, sramotu, ljutnju, bes, tugu, razočaranje, povređenost i još neke neprijatne emocije. Mogu se osećati i bespomoćno. Problematično pijenje menja način na koji porodica funkcioniše. Roditelj koji pije ima problem da zadrži posao i problem da plati račune. Starija deca moraju da se staraju o mlađoj više nego što bi trebalo. Neki roditelji alkoholičari zlostavljaju decu psihički ili/i fizički. Drugi zanemaruju svoju decu time što im ne pružaju dovoljno nege ili podrške. Uprkos svemu što se dešava, većina dece alkoholičara voli svoje roditelje i brine se da im se nešto loše ne dogodi. Deca koja žive sa roditeljem alkoholičarem neretko probaju sve i svašta da spreče svoje roditelje da piju. Međutim, kao što dete nije uzrok alkoholizma svoga roditelja, tako ga ono ne može ni izlečiti. Tu odgovornost mora preuzeti sam alkoholičar, čiji je najveći problem što ne uviđa i ne priznaje da je zavisnik.

Deca roditelja koji su zavisni od alkohola ispoljavaju mnogo veću stopu bihejvioralnih problema nego sto ispoljavaju deca čiji roditelji nemaju takve probleme. Ranije studije dece čiji su roditelji alkoholičari su ukazivale na povečanu stopu eksternalizovanih problema, kao što su poremećaj pažnje i hiperaktivnost, poremećaj ponašanja, opozicioni prkosni poremećaj. Novije studije ukazuju na povećenje rizika kako eksternalizovanih, tako i internalizovanih problema kod deca čiji u roditelji alkoholičari. Alkoholizam roditelja ne dovodi direktno do agresije i antisocijalnog poremećaja ličnosti kod njihove dece, već je on indirektan rizični faktor i posredovan drugim varijablama, kao što su okolnost da li su oba ili samo jedan rositelj zavistan od alkohola, pol zavisnog roditelja, kao i pol deteta.
Ranije istraživanje o ponašanju sinova i ćerki pokazalo je da su obrasci adolescenata iz alkoholičarskih porodica neprilagođeni postojećoj interpersonalnoj socijalnoj situaciji, da nemaju spretnosti u komunikaciji sa autoritetima, da adolescenti iz ovih familija
pitaju u pogrešno vreme i na pogrešan način, te da se zbog prethodnih neuspeha, sve
više povlače, i tako postaju usamljeni ili uključeni u marginalne, nedovoljno socijalizovane grupe. Mladi iz alkoholičarskih porodica su suviše “umreženi“ u odnose u porodičnom sistemu sa raznovrsnim nepovoljnim ulogama (npr. heroj, klovn, žrtveno jagnje, izgubljeno dete) ili bivaju “izbačeni“ iz sistema, praktično žrtvovani, da bi alkoholičarski sistem opstao, ulazeći agresivno u sukobe sa drugim članovima sistema, odbacujući tako porodicu, prepuštaju se grupi vršnjaka.