Radno i socijalno pravo

Uvod

Radno pravo je grana pravnog sistema, teorijsko-naučna i nastavna
disciplina koja obuhvata i izučava državne i autonomne norme o radnim odnosima i same radne odnose, kao i posebne oblike (institute) socijalnog osiguranja radnika i drugih osiguranika i osiguranih lica.1

Za radno pravo se sigurno može reći da predstavlja jednu od najznačajnijih grana prava, budući da reguliše radne odnose miliona radnika i na taj način neodvojivo je od društvenog položaja radnika i predstavlja srce osnovnih odnosa u drustvu.

Na početku je ova grana nosila naziv fabričko ili industrijsko zakonodavstvo, jer su se pravne norme koje regulišu rad odnosile na fabričke, odnosno industrijske radnike. Radno pravo je kasnije nosilo naziv radničko zakonodavstvo, jer se prije svega odnosilo na radnike. Ova grana prava je ponekad nosila naziv i sindikalno pravo, zbog značajne uloge sindikata u borbi za prava radnika, pa i radno pravo.Savremeni, i skoro opšteprihvaćen, naziv za ovu granu pravo je radno pravo.

1Komljenovic Brana,Komljenovic Ana;2013.Radno i socijalno pravo.Banja Luka.str.2

1.1Predmet radnog prava
je uredjivanje prava i obaveza iz radnog odnosa a koji su regulisani zakonom u skladu sa ratifikovanim medjunarodnim konvencijama. Predmet radnog prava su individualni i kolektivni radni odnosi. Individualni se uspostavljaju izmedju zaposlenog i poslodavca, a regulisu individualna prava i obaveze. Kolektivni radni odnosi se uspostavljaju izmedju sindikata i poslodavaca a regulisu ostvarivanje i zastitu kolektivnih prava i odgovornosti.

1.2Pojam radnog odnosa
Radni odnos je odnos koji se zasniva na ugovoru o radu koji se zasniva izmedju poslodavca i zaposlenog. Sadržinu ovog pravnog odnosa čine prava i obaveze njihovih subjekata.

1.3Subjekti radnog odnosa
Radni odnos uspostavljaju dva pravna subjekta: zaposleni i poslodavac.
Zaposleni je fizičko lice koje je u radnom odnosu. Status zaposlenog se stiče ispunjavanjem uslova utvrdjenih zakonom, a gubi se prestankom radnog odnosa.