Sinergija – RIimsko pravo

Rimljani nisu voljeli kodifikacije što je bio jedan od razloga za elastičnost njihovog pravnog sistema. Zakon XII tablica (Leges doudescum tabelarum) iako skromnog oblika ipak predstavlja pravni zbornik, kodifikaciju koja je prema definiciji zakonski tekst koji na iscrpan način reguliše čitavu oblast društvenih odnosa.

Prema predanju zakon 12 tablica donijet je na zahtjev Plebejaca koji su tražili da se objavi pravo i kalendar i da se time spriječe zloupotrebe. Pod njihovim pritiskom 451 godine PNE izabrana je grupa od 10 ljudi koja je preuzela svu vlast. Prije toga jedna delagacija je otišla u Grčku i Grčke kolonije na jugu Italije da proučava Solonove i druge Grčke zakone. Ova komisija ( Decemviri legibus scribundis – desetorica koji treba da napišu zakone) sastavljena od Patricija objavila je Zakon u 10 tablica.  Trebalo je riješiti još neka pitanja pa su sledeće 450 god PNE izabrani novi Decemviri koji su zakonu dodali još 2 tablice. Prve tri tablice (I, II,III) zakona govore o suđenju i izvršenju presude, IV i V tablica slijede odredbe o porodici, vlasti pater familijasa i nasleđivanju, VI i VII  tablica govore o imovini, odnosima između susjeda i međama, VIII i IX tablica govore o deliktima, X tablica govori o sahranjivanju dok poslednje dvije XI i XII tablica nemaju neku posebnu sadržinu, jer predstavljaju dopune kojih se sjetila druga komisija. Malo je čudno da krivični postupak nije bio obuhvaćen ovim tablicama.

Tekst zakona je sažet i jasan. Iako je religijski uticaj veliki ipak se pravi razlika između normi koje regulišu religijske odnose (fas) i pravnih pravila (ius). ali zato nisu dovoljno odvojeni javno pravo od privatnog, stvarno od obligacionog. Zakon je rezultat kompromisa između patricija i plebejaca, između tradicije i inovacije. Jedni su uspjeli da se slovo zakona objavi i da se za sve primjeni  isti postupak, i da se ublaže kamate a drugi da se zaštiti privatna svojina, da se insolventni dužnik strogo kazni te da se zabrane mješoviti brakovi, što je bila jedina nejednakost između Patricija i Plebejaca ali je i ova zabrana već 445 godine PNE Kanulejevim zakonom ukinuta.