Indirektni porezi

1. UVOD
Porezi su osnovni oblik ili instrument formiranja javnih prihoda, pokrića budžetskih rashoda i zadovoljavanja javnih potreba. Danas mnogi finansijski teoretičari savremenu državu nazivaju „poreskom državom“, jer žele naglasiti kakav značaj za nju imaju porezi. Razvojem države, njenih institucija i intervencionizma, mijenja se i mjesto i karakter poreza i njegova uloga u ukupnim društvenim prihodima. Mnogobrojne definicije poreza se međusobno razlikuju u zavisnosti od perioda u kojem nastaju, kao i klasne pripadnosti autora.
„Porezima smatramo davanje novca, ili drugih materijalnih davanja, državi ili drugim javnopravnim tijelima u cilju zadovoljavanja javnih potreba od strane javne vlasti, koja se ubiru na osnovu jednostrano utvrđenog načina i jednostrano utvrđenim iznosima prema nekom opštem mjerilu.“(Eheberg)
Porez se izvodi iz sledeće tri osnovne karakteristike:
1) Obaveznost davanja
2) Ne postoji direktna potivnaknada od strane države poreskom obvezniku
3) Poreska davanja su bespovratna

Opšte karakteristike poreza kao oblika prihoda u savremenim uslovima ogledaju se u sljedećem:
-U osnovi poreza leži prinuda, što znači da su poreski obveznici dužni da plate poreze, a u protivnom – iznos poreza bit će naplaćen prinudnim putem.

-Porez predstavlja davanje bez direktne protunaknade. Međutim, iako nije riječ o direktnoj protunaknadi ne može se poreći da porezi, u principu, predstavljaju indirektnu protunaknadu, čija veličina uveliko zavisi od toga u kojoj mjeri široki slojevi naroda imaju uticaja na kreiranje politike javne vlasti.

-Porez predstavlja takav prihod kod koga nije unaprijed utvrđena svrha za koju će se koristiti, što znači da prilikom naplate poreza, država nije dužna da poreskom obvezniku daje obavještenje u koju svrhu će se upotrijebiti prihodi koji potiču od poreza

-Kao posebnu karakteristiku poreza moderne države treba navesti da se oni naplaćuju isključivo u novcu, a samo u izuzetnim slučajevima u naturi.

-Porezi u savremenim uslovima dobijaju sve značajnije mjesto pri ostvarenju pojedinih ekonomsko-političkih i  socijalno-političkih zadataka i ova orjentacija postaje sve izraženija.
U savremenom poreskom sistemu oporezivanje se vrši primjenom velikog broja poreskih oblika. U razvijenim poreskim sistemima postoji od deset do trideset različitih poreskih oblika.Sistematizacija i podjela poreza na pojedine oblike vrši se prema određim zajedničkim karakteristikama, a radi lakšeg izučavanja pravnih, ekonomskih, finansijskih, socijalnih, tehničkih i drugih oblika djelovanja oporezivanja.
A najznačajnija podjela poreza je ona na :
– Direktne poreze
– Indirektne poreze