Karakteristike putničkog saobraćaja

Saobraćaj je grana materijalne proizvodnje koja omogućuje vezu između proizvodnje i potrošnje i predstavlja veoma kompleksnu delatnost. Transportna industrija sačinjava, s jedne strane, samostalnu granu proizvodnje, a, s druge, produžetak procesa proizvodnje. Tehnološki proces transporta počinje u fabrici pripremom proizvoda za prevoz i izborom transportnog sredstva. Roba se zatim utovaruje, istovaruje, a tehnološki proces transporta se završava stavljanjem robe na korišćenje potrošaču. U nerazvijenim zemljama i zemljama u razvoju, karakteristična je i nerazvijenost saobraćajnog sistema. Poslednje decenije, došlo je do velikih promena kako u našoj zemlji, tako i u širem okruženju u kome se ona nalazi. Ove promene imale su, u najvećoj meri, za posledice negativan uticaj na razvoj i funkcionisanje u svim domenima života i rada. Uticaj je naročito bio izražen u delatnosti saobraćaja koji i po svojoj prirodi teško može da funkcioniše u uslovima izolacije viših sistema. U navedenom periodu dolazi do trenda opadanja ukupnog privrednog rasta. Saobraćaj takođe beleži negativan trend, tako da sa učešćem od 14% u ukupnom narodnom dohotku i društvenom proizvodu 1990. godine opada na učešće od 7%, odnosno 8% u 1994. godini, dakle za 50%. U isto vreme, odvijao se i proces preraspodele prevoza putnika po vidovima saobraćaja. Nedovoljan broj, kao i neodgovarajuća namena i kvalitet vozila onemogućili su adekvatnu organizaciju i odgovarajuću raspodelu prevoznih sredstava po segmentima transportnog tržišta. Posledica toga je smanjenje učešća železnice u ukupnom broju prevezenih putnika i ostvarenih putničkih kilometara u poslednjoj deceniji prošlog veka. Prema ostvarenim putničkim kilometrima u 1990. godini, u strukturi intraregionalnih putovanja dominantno je učešće putničkih automobila sa učešćem od 48,3%, a potom javnog drumskog transporta (39,6%). Posmatrano prema putničkim kilometrima, u 1990. godini, javni gradski transport učestvuje sa 50%, dok je učešće putničkih automobila 46%. U periodu od 1996. godine, gradski transport povećava svoje učešće u strukturi ukupnog transporta prema broju prevezenih putnika i ostvarenih putničkih kilometara.