Kolektivni ugovori

Kolektivni ugovori su vrsta ugovora koji proizvode pravna dejstva za sva lica koja pripadaju određenoj grupi (kolektivu ili nekoj organizaciji) koja je ugovor zaključila. Pravno dejstvo ovih ugovora prostire se i na one članove grupe koji nisu dali svoju saglasnost ili su postali članovi te grupe kasnije, posle zaključenja ugovora.

Za nastanak ugovora dovoljno je da je saglasnost za zaključenje ugovora dala većina članova te grupe. Ovi ugovori uglavnom sadrže samo opšte odredbe kojima se reguliše odgovarajući pravni odnos ili opšte uslove pod kojima će ubuduće članovi te grupe imati da zaključe svoje individualne ugovore. Kolektivni ugovor o radu je najtipičniji primer. Međutim, on je izdvojen iz građanskog prava čineći sa ostalim institutima predmet proučavanja posebne grane prava – radnog prava.

Drugi primer je prinudno poravnanje više poverilaca. Kolektivni karakter prinudnog poravnanja ogleda se u činjenici da on proizvodi pravna dejstva za sve poverioce istog dužnika, pa i za one koji su bili protiv poravnanja, ako su u manjini. Poravnanje se smatra prihvaćenim ako za njega glasaju poverioci čija potraživanja čine više od polovine ukupnog potraživanja onih poverilaca koji imaju pravo glasa. Tu je i ugovor o osiguranju života svih članova kolektiva čija je delatnost povezana s izrazitijom mogućošću rizika (radnici u rudniku).
1. Radno parvo, kao posebna grana prava
Radno pravo, kao i većina drugih grana prava, od svoje pojave ima relativno određenu materiju proučavanja i regulisanja, vezanu pre svega za odnose koji se uspostavljaju u procesu rada između učesnika društveno radnih odnosa. Istorijski posmatrano, ,nastanak normi radnog prava vezan je za regulisanje individualnih radnih odnosa, odnosno, radno pravo kao grana pravnog sistema pojavilo se kao posledica neophodnosti posebnog regulisanja odnosa, koji se vezuju za obavljanje rada u službi drugog.

Pod uticajem sve veće intervencije države u odnose između poslodavaca i radnika, kasnije i između poslodavaca i sindikata, a samim tim i pojave ‘’sui generis’’ propisa, radno pravo je postalo samostalna grana prava. Pored toga, postoje i mišljenja da se radno pravo pojavilo na prelazu 19-og i 20-og veka u procesu diferencijacije jedinstvene nauke o upravi, odnosno specijalizacije upravnog prava i upravne tehnike, u kojem se počinje deliti na pojedine pravne discipline (npr. radno, finansijsko, zadružno pravo) ili tehničke discipline (npr. nauka o organizaciji, nauka o organizaciji i poslovanju preduzeća, personalne službe itd.).