Profesija dizajnera

OBRAZOVANJE I STRUČNI PROFIL DIZAJNERA

Dizajneri su glavni članovi stručnog tima i nosioci procesa planiranja, kao i istraživanja i razvoja proizvoda. Postavlja se pitanje ko su dizajneri kao stručnjaci, gde i kako se obrazuju, koja znanja, sposobnosti i veštine treba da poseduju o čemu u teoriji i praksi dizajna danas ima dosta dilema. Postoje različita mišljenja mnogih autora koji se teorijski bave dizajnom i u svetu predstavljaju priznate autoritete. Nema potpune saglasnosti o načinima obrazovanja i stručom profilu ovih veoma važnih strunjaka za preduzeća, industriju, kao i sam rad i život ljudi. To je donekle i logično ako se uzme u obzir da je dizajn jedna od mlađih nučnih, stručnih i stvaralačkih disciplina. Mnoga neslaganja o obrazovanju i stručnom profilu dizajnera svakako dolaze i otuda, jer su se dizajnom često bavili i nekompetentni pojedinci. Oni su uneli mnoge zablude u izučavanje i praktičnu primenu dizajna. Ali vremenom su ovi kvazi stručnjaci izgubili pozicije, a i u literature sve više prodiru mišljenja i tumačenja naučnika i stručnjaka koji ozbiljno proučavaju dizajn i daju praktična rešenja za njegovu primenu u praksi. Pred naučnike, pedagoge, stručnjake i sve one koji se bave dizajnom ili prate njegov razvoj i primenu, postavlja se nekoliko relevantnih pitanja na koja treba dati prave i precizne odgovore kao što su: obrazovanja dizajnera i stručnog profila (obima i strukture znanja). Prvo i najvažnije pitanje je obrazovanje dizajnera za veoma složene i odgovorne aktivnosti koje ih čekaju u praksi. Dizajneri se u svetu i kod nas obrazuju na tri nivoa – na odgovarajućim fakultetima, višim i srednjim školama. U tim obrazovnim ustanovama stiču se solidna znanja, koja predstavljaju osnovu za početak rada i dalju stručnu nadgradnju u praksi. Fakulteti, više i srednje škole na kojima se obrazuju dizajneri raspolažu savremenim nastavnim planovima i programi¬ma, kao i kompetentnim nastavnim kadrovima. Međutim, savremeni zahtevi industrije i tržišta nameću potrebu stalnog inoviranja, odnosno usavršavanja nastavnih planova i programa po kojima se obrazuju dizajneri. Isto tako naučni i stručni kadrovi koji izvode obrazovni proces na fakultetima, višim i srednjim školama stalno se moraju usavršavati i pratiti zahteve industrije. Stručni profil dizajnera je izuzetno složen, odnosno interdisciplinaran. Dizajner je stručnjak sa profilom i stručnim nazivom kao što su to i inženjer, ekonomista, pravnik itd. U toku obrazovanja i u praksi dizajner mora steći i usavršavati znanja iz oblasti: marketinga, tehnike, telinologije, likovnih i primenjenih umetnosti, materijala i njihovih svojstava, ekonomije, ergonomije, psihologije, sociologije, organizacije, pedagogije i slično.. Znanja iz oblasti marketinga neophodna su dizajnerima da bi razumeli i u procesu dizajniranja uspeli da zadovolje želje potrošača. To im omogućava i saradnju sa stručjacima iz sektora marketinga, što im daje orijentaciju u dizajniranju proizvoda. Ovde se ističu na prvom mestu znanja iz oblasti marketinga, zato što bi dizajneri bez njih bili dezorijentisani u procesu dizajniranja. Svaki dizajner preko sektora marketinga, literature i drugih izvora mora detaljno biti informisan o potrebama, zahtevima i željama potrošača. Zato je ovde više puta potencirana činjenica da su marketing istraživanja i celokupno delovanje sektora marketinga osnova za dizajniranje proizvoda i ceo proces dizajniranja. Israživanja marketinga i informacije koje dobijaju dizajneri vrlo često mogu izme¬niti planove u oblasti proizvoda koji su doneti na nivou preduzeća i sektora dizajna. Tehnika i tehnologija su važni aspekti kako dizajniranja tako i izrade i eksplo¬atacije proizvoda od strane potrošača. Zato je dizajnerima kao stvaraocima proizvoda neophodno raspolaganje znanjima iz tehnike i tehnologije, jer je nemoguće bez njih prevesti ideju u prototip proizvoda. Ta znanja su neophodna u svim fazama procesa dizajniranja, ali su najdragocenija u fazi u kojoj se proizvod materijalizuje. Pored tehnike i tehnologije, dizajneri moraju biti dosta upoznati sa osnovnim i pomoćnim materijalima koji se ugrađuju u proizvode. Važna su fizičko-mehanička i estetska svojstva, kao i svojstva materijala u pogledu otpornosti na habanje, udare, atmosferske i hemijske uticaje i sl. Dizajner nije u mogućnosti da sa saradnicima uspešno prevede ideju u prototip bez poznavanja svojstava materijala. Posebnu važnost to ima za konstrukciju proizvoda i njihovu obradu u tehnološkom postupku, gde se izrađuju i sklapaju svi elementi proizvoda. To sve omogućava dizajnerima da formiraju tehničko-funkcionalni kvalitet proizvo¬da, koji je najvažniji za njegov ukupan kvalitet. Znanja iz oblasti tehnike, tehnologije i materijala dizajneri u osnovi treba da steknu u toku obrazovanja. Medutim, šira znanja oni mogu steći tek u praksi pri obuci i u samostalnom radu na dizajniranju proizvoda. Do određenih saznanja iz oblasti tehnike, tehnologije i mate¬rijala dizajneri u praksi mogu doći preko inženjera, majstora i drugih članova stručnog tima, jer dizajner zbog interdisciplinarnosti svog stručnog profila često ne može doći do svih informacija u pojedinim oblastima.