Raspored sredstava rada u pilanama

UVOD

Pilane su radne organizacije za mehaničku preradu drveta u kojima se mehaničkim uređajima, odnosno mašinama, trupac rastavlja na razne poluproizvode prizmatičnog oblika kao što su daske, četvrtače, grede, letve i sl. Ovo su finalni proizvodi za pilanu i tek daljom preradom će se dobiti proizvodi za upotrebu. Sirovina za preradu u pilanama su pilanski trupci, dijelovi oblovine koje po kvalitetu, dimenzijama i drugim osobinama, propisanih standardom predstavljaju klasičnu sirovinu.
Pod pilanskim postrojenjem podrazumjeva se pilana, odnosno pilanska hala u kojoj su smještene radne mašine i uređaji za transport, kao i sve one manipulativne površine na kojima su smješteni trupci prije prerade i piljenja i građa koja je izrađena preradom trupaca. Trupci ili druga oblovina dopremaju se na stovarište kamionima, traktorskim prikolicama, željezničkim vagonima normalnog kolosjeka, šumskom željeznicom, vodenim putem i sl. Trupci se istovaraju i primaju na istovarnu površinu.
Nakon ovog posla obavlja se krojenje trupaca rezanjem na određenim mjestima, čime se dobijaju najvrijedniji sortimenti, a zatim se vrši sortiranje trupaca koje je u direktnoj vezi sa primarnim mašinama u pilani čiji je zadatak da trupce prerade u odgovarajuću piljenu građu. Sortirane trupce treba složiti na predviđeno mjesto gdje se slažu prema vrsti drveta, debljinskim grupama, prema prečnicima na tanjem kraju i dužini. Da bi sve navedeno bilo uspješno izvedeno potrebno je organizovati radna sredstva. raspored sredstava rada zavisi od više faktora.

 
UTICAJ TEHNOLOGIJE PRERADE NA RASPORED SREDSTAVA RADA U PILANAMA

Raspored sredstava rada zavisi od više faktora, kao što su raspored operacija, odnosno tok tehnološkog procesa, broj i vrsta sredstava rada, njihov proizvodni kapacitet, organizacija unutrašnjeg transporta i vrsta drveta koje se prerađuje. Pravilan tok tehnološkog procesa obezbjeđuje sinhronizacija rada radnih mašina i transportnih uređaja, a tehnološki proces mora da omogući preradu trupaca različitih dimenzija i kvaliteta. Tehnološki proces i njegov tok u pilani, kada ih potoji više, treba specijalizovati prema načinu piljenja i debljini trupaca i to tako da se u slučaju potrebe mogu priključiti na drugu liniju za ispomoć. Kretanje drveta u preradi treba da bude u jednom smjeru, od jedne mašine do druge i ne bi smjelo ići poprečno ni unazad bez potrebe, jedino se može saviti linija tehnološkog procesa ako to dozvoljava raspoloživa površina hale.
Radne mašine su raspoređene jedna iza druge po stepenu prerade, u osnovnom smjeru kretanja drveta, ali nije dobar raspored ako su jedna pored druge u istoj visini. Dužina puta za kretanje sortimenata od jedne do druge radne mašine treba da je minimalna, a ako su mašine u istom pravcu, jedna iza druge, onda njihovo rastojanje treba da bude nešto kraće od dvije dužine sortimenata koji se kreću na tom dijelu. Za mašine koje po prirodi posla leže nešto po strani rastojanje može biti i upola manje od navedenog. Proizvodnost mašine koja nailazi u pravcu prerade mora odgovarati proizvodnosti prethodne, može biti i veća ali ako bi bila manja moglo bi doći do nagomilavanja materijala. Sve tehnološke i transportne operacije moraju biti sinhronizovane.
Raspored mašina mora biti takav da ne remeti ritam tehnološkog procesa pri uključenju i isključenju iz rada. Rasporedom i brojem mašina treba da se osigura maksimalno iskorišćenje svake mašine i uređaja, kao i racionalno iskorišćenje površine hale. Po dužini i poprijeko pilanske hale ostavljaju se slobodni prolazi zbog nesmetanog rada i kretanja radnika. Piljena građa mora biti uredno složena da ne ometa rad, a otpatke treba što prije otpremiti. Prostor za kretanje radnika oko radne mašine treba da je 3 m2 a takođe se mora obezbijediti i prostor za složajeve.