Tehnčko-tehnološki proces u savremenom društvu

UVOD

Tehnološki sistemi predstavljaju svojevrsni izraz tehnologije delovanja svakog procesa počev od prostih do najsloženijih radnih aktivnosti. Tehnološki procesi nisu jedna mašina i neki drugi pojedinačni element sistema obrade već isključivo njegova integralna sadržina i povezanost svih elemenata (predmeta rada, sredstava za rad, energije informacija, ljudskog rada, proizvoda i tehnološkog procesa u kome se obavlja transformacija ulaza u izlaz), u ostvarivanju odgovarajućeg cilja .Osnovna definicija tehnologije glasi: „tehnologija je veština, znanje i sposobnost da se osmisle, izrade i koriste korisne stvari. Reč „tehnologija“ potiče od grčke reči“tehne“ što znači veština, znanje i umeće i od reči „logos“ što znači nauka. Prema definiciji Jugoslovenskog komiteta ETAN iz 1974. godine, tehnologiju određujemo kao skup tehnika i metoda  koji proširuju mogućnost ljudskog delovanja na prirodu i pomažu njegovom upravljanju društvenim procesima, a proizvod su naučnih rešenja, ili drugačije rečeno: tehnologija se može odrediti kao skup programa putem kojih se realizuju ljudske potrebe. U savremenoj teoriji i praksi prisutne su različite definicije sistema. Ruski teoretičar teorije sistema V.N.Sadovski, izvršio je sistematizaciju i analizu četrdeset definicija pojma sistema, i na osnovu toga definisao sistem kao “skup izdvojenih, medjusobno povezanih elemenata koji sa svojim okruženjem čine celinu. Često se pojam tehnike i tehnologije poistovećuje kada se pod tehnikom ne podrazumevaju samo sredstva rada već i način na koji se ta sredstva koriste. Intezivni  razvoj tehnologije u savremenom društvu, doveo je do nastanka kompleksnih tehnoloških procesa koji se ne mogu do kraja odrediti niti izučavati bez sistemskog prilaza problemu. Sistemski pristup proučavanj pojava u realnom svetu podrazumeva pre svega, izdvajanje sistema iz okoline određivanje granica sistema što je neposredno povezano sa ciljem i zadatkom istraživanja koja se obavljaju.
Tehnološki procesi nastaju povezivanjem više tehnoloških faza sa ciljem prevođenja predmeta rada niže upotrebne vrednosti u više. Zajedničko za sve tehnološke operacije je da uvek dolazi do nekog prenosa.

POJAM TEHNOLOGIJE I TEHNOLOŠKIH SISTEMA
Šira definicija tehnologije ističe naučnu fundiranost i blisku povezanost naučno-istraživačkog rada i tehnologije glasi: “ Tehnologija predstavlja organizaciju znanja za postizanje praktičnih ciljeva”. Postoji evolucija u shvatanju i tumačenju pojma tehnologije koja je ranije isključivo posmatrana zahvaljujući njenom prisustvu i delovanju u svim oblicima čovekove delatnosti u materijalnoj proizvodnji i van materijalne proizvodnje. Tehnološki sistemi su inače veštački, otvoreni za promene, dinamički i stohastički. Tehnološki procesi mogu biti u sferi proizvodne ili neproizvodne delatnosti. Prema D. Bodrožiću proizvodni sistemi se definšu kao: skup objekata (alati, sredstva rada, materijal, projekti tehnologija, ljudski rad, gotov proizvod), sa relacijama koje postoje između ulaznih elemenata (alati, sredstva rada, materijal, projekti tehnologija,ljudski rad) i izlaznih elemenata (gotov proizvod), posmatrano preko njihovih atributa (cena, količina, kvalitet). Proizvodni tehnološki sistem je određen: ulazom, tehnološkim procesom i izlazom. Tehnološki proces se može objasniti kao povezivanje različitih tehnoloških operacija radi pretvaranja nižih upotrebnih vrednosti u više, posredstvom delovanja čoveka uz pretvaranje materijala iz jednog (ulaz) u drugi oblik (izlaz). Osnovni ulazni elementi su: materijal, oprema (mašine, alati), energija, ljudski rad i dokumentacija. Izlazni elementi su: gotov proizvod, škart, gubici materijala i energija.
Osnovne karakteristike ulaznih elemenata kao što su: količina, kvalitet i cena, nalaze se u funkcionalnoj zavisnosti od determinanti izlaza: kvalitet, količina i cena gotovog proizvoda.
Tehnološki proces sastoji se iz tehnoloških operacija koje predstavljaju promenu nekog predmeta ili promenu bilo kojih njegovih fizičkih ili hemijskih svojstava, njegovo rasklapanje u druge predmete, sklapanje od drugih predmeta ili pripremanje za drugu operaciju, transport, kontrolu ili skladištenje. Operacijom se naziva i davanje ili pripremanje informacija, planiranje ili proračun. Operacijom materijala, delovi ili usluge dobijaju formu proizvoda.