Ubistvo djeteta pri porođaju

Uvod
Krivično delo ubistva deteta pri porođaju ili drugačije čedomorstvo, pojavljuje se u krivičnom zakonodavstvu u 19. veku.Čedomorstvo danas ulazi u red većine savremenih krivičnih zakonika,u kojima je najčešće predviđeno kao lakši (privilegovani) oblik krivičnog dela.Glavni razlozlog za viđenje ovog krivičnog dela kao privilegovanog, jesu tvrdnje da se za vreme porođaja i nekog vremena nakon toga, majka nalazi u stanju psihofizičkih poremećaja izazvanih samim porođajem. U našem zakonodavstvu ubistvo deteta pri porođaju predviđeno je članom 50. KZ Republike Srbije u kome se kaže da će se majka,koja liši života svoje dete za vreme porođaja ili neposredno posle porođaja,dok traje poremećaj što ga je kod nje izazvao porođaj,kazniti zatvorom od tri meseca do tri godine.Takođe,kažnjava se i pokušaj ovog krivičnog dela.Ovo krivično delo,na sličan način bilo je predviđeno i u predratnom Krivičnom zakoniku Kraljevine Jugoslavije iz 1929. godine.

Primeri homicida novorođenčadi mogu se uočiti tokom celog ljudskog postojanja.Tokom istorije čedomorstvo je primalo različite oblike.U staroj Kartagini zabeleženi su slučajevi žrtvovanja dece bogovima i natprirodnim silama.U staroj Evropi i Aziji čedomorstvo se vršilo napuštanjem novorođenčeta, koje bi kasnije preminulo od gladi, hladnoce ili napada neke divlje zveri.Preko tri hiljade kostiju dece sa tragovima žrtvovanja pronađeno je na Sardiniji.Bez obzira na uzrok ovakvog dela, slučajevi ubistva dece mogu se naći na svakom kontinentu, počinjeni od naroda različitog kulturnog nivoa, nomada ili razvijenijih civilizacija.

Rad pshihologa sa brojnim počiniocima čedomorstva pokazao je da su glavni razlozi za činjenje ovog krivičnog dela privremeno smanjena uračunljivost ili uticaj sadržaja neke vrste duševne bolesti.Način ubistva novorođenčadi je raznolik ali pretežno dominira ubistvo mehaničkim oruđem kao što su nož,sekira,tupi predmeti.Veliki broj ubistava novorođenčadi takođe se počini i zadavljenjem, utopljenjem, udarcima… Na osnovu razgovora obavljenim sa majkama koje su ubile svoju tek rođenu decu, došlo se do zaključka da su to u najvećem broju slučajeva, mlade osobe, skromnog obrazovanja, prosečnih intelektualnih sposobnosti ali emocionalno nezrele, nestabilne i impulsivne osobe.

Ubistvo deteta pri porođaju kao krivično delo

Kao i kod svakog drugog oblika krivičnog dela ubistva, zaštićeno pravno dobro (zaštitni objekat) jeste čovekov život.Međutim, bitni elementi što ovo krivično delo ubistva čine različitim od drugih oblika krivičnog dela ubistva je specifičnost objekta, subjekta i vremena preduzimanja radnje izvršenja.”Pored toga, ovo krivično delo potrebno je na odgovarajući način razgraničiti od krivičnog dela nedozvoljenog prekida trudnoće (u onim zakonodavstvima gde je krivično odgovorna i sama bremenita žena) , kao i od medicinski indiciranih slučajeva uništenja nerođenog deteta radi zaštite života buduće majke.“
U engleskom zakonodavstvo sve do 1922. godine ubistva tek rođene dece tretirana su kao murder.Zakon o čedomorstvu koji je donesen 1922. uvedeno je čedomorstvo kao krivično delo da bi se ublažila primena odredbi koje se odnose na murder , na slučajeve kada su majke ubile svoju novorođenčad zbog tzv. porođajnog sindroma.Englesko pravosuđe i teorija, zauzima prema čedomorstvu kritički stav.Ističe se da zakonodavstvo treba da prihvati duševne poremećaje koje izazivaju stres od porođajnog sindroma i efekta dojenja kao i šire socijalne faktore (neodgovarajući stambeni smeštaj, finansijski problemi…)

Objekt radnje izvršenja krivičnog dela
Objekt radnje izvršenja dela je živo dete čije je rađanje u toku ili je tek rođeno.Treba uzeti u obzir bitne elemente na osnovu kojih se omogućava razgraničenje krivičnog dela ubistva deteta pri porođaju od ubistva iz člana 47. KZ Republike Srbije.”Krivično delo mora biti izvršeno za vreme porođaja ili neposredno posle porođaja dok traje poremećaj izazvan porođajem.Pri tome se taj poremećaj ne procenjuje sa aspekta odredaba o neuračunljivosti, odnosno bitno smanjenje uračunljivosti, niti je intenzitet poremećaja od značaja za posrojanje krivičnog dela, odnosno ostvarenja ove privilugujuće okolnosti.” Ti bitni elementi su trenutak od kog se smatra da je plod postao detetom kao i momenat do kog dete nije još postalo odojče.