Upravljanje promenama studija slučaja

NIS Petrol – Rafinerija nafte Pančevo

U naposrednoj bilizini Beograda na međunarodnom plovnom putu Dunava, na suvozemnom raskršću železničkih i auto-transportnih puteva za sve četiri strane sveta, Pančevo ima sve uslove za izgradnju najveće rečne luke u srednjoj i južnoj Evropi, slobodne carinske zone, kao i snažne potencijale poljoprivredne i prehrambene industrije.
Sa izgrađenim kapacitetima naftne, hemijske i petrohemijske industrije, metalske, staklarske i industrije prehrambene opreme, proizvodnjom sijalica predionicom pamučnog prediva itd. Pančevo predstavlja jedan od najsnažnijih industrijskih centara Srbije.
Pored prednosti zbog geografskog položaja grada u okruženju dveju reka, blizina Delibatske peščare (jedinstvenog klimatološko-vegetacionog područja od evropskog značaja), sa razvijenom šumarskom i lovnom privredom, pruža nove mogučnosti za unapređenje i razvoj trgovine, ugostiteljstva i turizma.
Ubrzana industrijalizacija grada-naročito izražena u periodu nakon Drugog svetskog rata – najviše je promenila konvencionalni banatski pejsaž na potezu takozvane Južne zone. Na atarima nekadašnjih njiva, šuma, vinograda i vočnjaka pored starijih objekata Industrije stakla Pančevo (fabrika ravnog stakla, 1932) i delova fabrike aviona “UTVA” (1937) – izgrađena su postrojenja hemijsko-petrohemijskog kompleksa HIP (1957), naftnog kompleksa Rafinerija nafte Pančevo (1968), kao i najnovijeg kompleksa Luke Dunav.

Kratak istorijat Rafinerije nafte Pančevo

Rafinerija je osnovana Rešenjem Izvršnog veća Narodne Republike Srbije 18.decembra 1959.godine, pod nazivom Rafinerija nafte Pančevo-preduzrćr u izgradnji. Ugovori za inženjering sa francuskom firmom “LUMUS” iz Pariza i licencu UOP-SAD sklopljeni su marta meseca 1964.godine, a prvi temelj za rezervoar bio je gotov u novembru 1965.godine. Tokom avgusta 1966.god. počela je da pristiže oprema vredna 7 miliona funti, koja je uvezena iz Engleske, a prvi nosač za atmosfersku destilaciju AD-1 postavljen je 1.marta 1967.god. Montaža je trajala 18 meseci, a postavljanje je pušteno u rad septembra 1968.god. Prvi derivati su iz Rfinerije otpremljeni u oktonbru, a svečano puštanj u pogon je obavljeno 14.decembra 1968.god. U decembru je pušten i platforming, a tokom 1969.god. su sukcesivno puštana u pogon i ostala postrojenja: dvostepeni termički kreking, obrada gasova, redestilacija benzina, Meroksi TNG, specijalnih benzina i petroleja, ekstrakcija arotoma-Udeks i HDS srednjih destilata.

Prve godine rada
Instalisani kapacitet primarne prerade bio je 1,32 miliona tona sirove nafte godišnje. Nafta za preradu mahom je stizala baržama-Dunavom, a prve godine rada 1969.god. prerađeno je 1.055 miliona tona. Pristanište je već 1970.god. prošireno, čime se uvrstilo u jedno od najvećih te vrste u zemlji. Naredne 1971.god. Rafinerija je preradila 1,3 miliona tona nafte-dakle radila je punim kapacitetom. Te godine, na osnovu povećanih potreba tržišta za derivatima, Rafinerija donosi program za proširenjem, tako da nakon proširenja kapacitet primarne prerade povečan na 2 miliona tona godišnje.

Prva faza proširenja
U funkciji razvoja energetike u oblasti nafte i gasa u tadašnjoj SFRJ i u funkciji razvoja hemijske i petrohemijske industrije u istočnom delu zemlje, otpočela je prva faza proširenja Rafinerije izgradnjom novog primarnog postrojenja atmosferske destilacije II. Ova faza proširenja realizovana je po ugovoru sa HIP Petrohemijom iz 1973 godine, i u okviru zajedničkog ulaganja gde je HIP Petrohemija obezbeđivala inostrane kredite na Istoku i Zapadu, a Rafinerija dinarska sredstva za carinu i ostala finansiranja u zemlji.
Montaža ovog postrojenja počela je avgusta 1976.god. Postrojenje je projektovala firma ICPRP iz Ploeštija (Rumunija), a oprema je takođe isporučena iz Rumunije i sa Zapada. Postrojenje je imalo kapacitet 3,5 miliona tona sirove nafte godišnje, što je predstavljalo povećanje od 4.820.000 tona ukupne primarne prerade godišnje.1976.godine obavljena je i rekonstrukcija postrojenja Platforming čime povečan njegov kapacitet za oko 65%.

Naftovod
Krajem 1979.god. pušten je u rad naftovod od Omišlja do Pančeva. Prve kolišine nafte dopremljene su naftovodom marta 1980.god.. Naftovod, kapaciteta 34 miliona tona godišnje, povezivao je sve tadašnje rafinerije, sa krakom za rafineriju u Lendavi (Slovenija) i tranit za Mađarsku i Čehoslovačku. Rafinerija kao jedan od osnivača imala je rezervisan kapacitet od 6 miliona tona godišnje.Do zatvaranja 6.septembra 1991.god. transportovano je 34.088.000 tona sirove nafte za potrebe Rafinerije Pančevo.Rafinerija je ponovo počela da koristi naftovod posle potpisivanja ugovora sa Hrvatskom 1996.godine.

Druga faza proširenja
Završetkom prve faze proširenja i povećanjem primarne prerade u rafineriji zahtevalo je izgradnju sekundarnih postrojenja, koja obezbeđuju “dublju” preradu sirove nafte, odnosno bolju valorizaciju sirovine za preradu. Izgradnja sekundarnih postrojenja je realizovana kao druga faza proširenja Rafinerije. Prethodno su završeni i pušteni u rad tokom 1982.god. vakuum destilacija i postrojenje za proizvodnju bitumena.  Projekat i oprema za oba postrojenja su izrađena u SSSR-u. Oprema i materijal za vakuum destilaciju i bitumen finansirani su po garancijama naših banaka iz kredita bivšeg SSSR-a, Vladi SFRJ, a dinarska sredstva obezbeđivala je Rafinerija.
Licenca i bazni inženjering za osnovno postrojenje iz kompleksa sekundarnih postrojenja fluidni katalitički kreking (FCC) kupljeni su od američke firme TEXACO 1978.godine. Ostala postrojenja iz kompleksa FCC-II faze proširenja (Alkilacija, HDS, Meroksi i dr.) puštena su u pogon u periodu od 1985-1988.godine. U periodu do 1990.godine. obavljena je rekonstrukcija dvostepenog termičkog krekinga u visbreking vakuum ostatka. Izgrađeno je postrojenje za proizvodnju tečnog sumpora (Klaus), proširen je rezervoarski prostor, završena izgradnja novog postrojenja za hemijsku pripremu vode, postrojenje za rekuperaciju gasova sa baklje i novi sistem rashladne vode. Izgrađeno je i rekonstruisano više objekata u Manipulaciji (novo auto-punilište, rekonstrukcija i proširenje API-separatora, linijsko namešavanje rafinerijskih proizvoda).

Na lokaciji Petrohemije izgrađeno je zajedničko postrojenje za sekundarnu obradu otpadnih voda sa biološkim tretmanom.