Doprinosi

UVOD

Doprinosi su važan finansijski instrument kojim se prikupljaju sredtva za finansiranje javnih rashoda. U literaturi se svrstavaju u red tzv. parafisklanih davanja. Neka obilježja doprinosa su:
–    Doprinosi nisu prihod budžeta,
–    Namijenja trošenja doprinosa je unaprijed utvrđena,
–    Obaveza plaćanja se odnosi na određeni krug korisnika koji su povezani određenim ekonomskim, socijalnim ili nekim drugim razlozima i po pravilu obaveza plaćanja doprinosa nije utvrđena propisima državnog organa.

Doprinosi su javni prihodi novijeg datuma i još nedovoljno priznati i poznati u mnogim zemljama. Porodica doprinosa je danas veoma brojna, a najznačajniji član je socijalno osiguranje. Socijalno osiguranje predstavlja zaštitu koju društvo pruža svojim članovima kroz niz javnih mjera kako bi ih obezbjedio od ekonomskih i socijalnih poteškoća nastalih usljed znatnog smanjenja njihove ekonomske snage (prihoda) zbog bolesti, povreda na radu, nezaposlenosti, invalidonosti, starosti i smrti. Ono obezbjeđuje i pokriće troškova liječenja, kao posebnu pomoć u slučaju duže bolesti.

Doprinosi su karakteristični po tome što su javni prihodi, ne plaćaju ih sva lica nego samo oni koji će imati korist od tako prikupljenih sredstava, predstavljaju prinudno plaćanje, tj.obaveznu naknadu pojedinaca ili grupa za učinjene usluge, prikupljena sredstva su strogo namjenska sredstva,ne prolaze kroz budžet i budžetsku proceduru.

POJAM I OSNOVNA OBIILJEŽJA DOPRINOSA
Osnovni izvor finansiranja obaveznog socijalnog osiguranja (penzijsko i invalidsko, osiguranje, zdravstveno osiguranje i osiguranje za slučaj nezaposlenosti) predstavljaju doprinosi.
Uplatom propisanih doprinosa, čiju kontrolu obračunavanja i plaćanja vrši Poreska uprava, formiraju se sredstva kojima nosioci obaveznog socijalnog osiguranja izvršavaju obaveze utvrđene zakonima i drugim propisima kojima si regulisane te oblasti, odnosno obezjeđuju davanja iz odgovarajućih oblasti osiguranja (penzije, novčane naknade, medicinske usluge, itd.).

Institut doprinosa za obavezno socijalno osiguranje uređen je jedinstveno, Zakonom o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje. Ovim zakonom su utvrđeni obveznici obraćunavanja i plaćanja doprinosa, osnovice i stope doprinosa, dodatni doprinosi za period osiguranja koji se računa sa uvećanim trajanjem (beneficirani staž), način obračunavanja i plaćanja doprinosa i dr.

Osnovne karakteristike doprinosa su:

1.    vezuju se za određeni krug građana koji imaju stvarnu ili pretpostavljenu korist od aktivnosti države i drugih javnopravnih tijela;
2.    visina doprinosa zavisi od troškova koje država ima kod obavljanja određene aktivnosti ili od vrijednosti neposredne koristi koju imaju obveznici doprinosa od usluga države;
3.    doprinosi imaju obavezan karakter;
4.    nepostojanje neposrednog zahtjeva;
5.    prinudom se ubiraju.