Koleketivni ugovori

UVOD

1.    S obzirom da se i naša država opredijelila za privređivanje koje se organizuje i koje funkcionira po tržišnim principima nužno je polaziti od veoma bogatog iskustva savremenih zemalja na području izgradnje i bitisanja kolektivnog radnog prava. Teoretičari radnog prava, posebno u zapadnoevropskim zemljama, naglašavaju da kolektivno radno pravo predstavlja najbogatiji i najorginalniji dio radnog prava, kojim se na najotovrenije afirmiše njegove osobenosti i samostalnost, ali istovremeno i vrši uticaj na druge grane prava. Dakle, radno pravo kao grana prava dijeli se na INDIVIDUALNO I KOLEKTIVNO RADNO PRAVO.

Podjela na individualno i kolektivno radno pravo izvršena je s obzirom na predmet regulisnja, odnosno s obzirom na to da li norme radnog prava regulišu individualno ili kolektivne radne odnose.

Kolektivni radni odnosi se uspostavljaju između kolektivnih subjekata na osnovu akata, koji su izraz volje, radi ostvarivanja kolektivnog interesa na radu i iz rada, i iz rada, odnosno po osnovi rada.

I za individualne i za kolektivne radne odnose karakteristično je da se radi o odnosu između predstavnika kapitala i predstavnika rada. Razlika se svodi na to što predstavnik kapitala i predstavnik rada nije radnik kao pojedinac, već kolektivni radnik (npr. radnici jednog pogona, preduzeća, jedne djelatnosti ili privredne grane) ili njihovo kolektivno tijelo ili profesionalno udruženje (sindikat).
Kolektivni radni odnosi proizvode dejstvo za sve radnike koji pripadaju određenoj cjelini, grupaciji ili sindikatu, individualni se primjenjuju na pojedinačnog radnika.

Kolektivno djelovanje radnika i stvaranje sopstvenih organizacija dozvoljeno je tek krajem devetneastog i početkom dvadesetog vijeka (npr. 1906.god u Engleskoj je izričito priznato pravo na štrajk, a 1824.g. ukinuta je zabrana udruživanja i organizovanja), a ranije je to predstavljalo kažnjivo djelo.

Ipak, process konstituisanja kolektivnog radnog prava dobija pravi zamah poslije Drugog svjetskog rata, i to kako na nacionalnom, tako i na međunarodnom planu.