Osnovni pojmovi o radnom pravu

UVOD

Radno pravo, kao i vecina drugih grana prava, od svoje pojave ima relativno odredjenu materiju proucavanja i regulisanja,vezanu pre svega za odnose koji se uspostavljaju u procesu rada izmedju ucesnika drustveno radnih odnosa.Istorijski posmatrano,nastanak normi radnog prava vezan je za regulisanje individualnih radnih odnosa,odnosno, radno pravo kao grana pravnog sistema pojavilo se kao posledica neophodnosti posebnog regulisanja odnosa, koji se vezuju za obavljanje rada u sluzbi drugog.U teoriji radnog prava, najcesce se njegova pojava veze za proces postepenog i duzeg odvajanja od gradjanskog prava, a kasnije od privrednog,odnosno trgovackog prava.Naime, tek sa pojavom najamnih radnika i poslodavaca na pocetku 19. veka, stvoreni su uslovi za pojavu prvog zastitnog radnickog zakonodavstva tj. radnog prava. Pod uticajem sve vece intervencije drzave u odnose izmedju posloda- vaca i radnika,kasnije i izmedju poslodavaca i sindikata a samim tim i pojave sui generis propisa, radno pravo je postalo samostalna grana prava.Pored toga postoje i misljenja da se radno pravo pojavilo na prelazu 19-og i 20-og veka u procesu diferencijacije jedinstvene nauke o upravi, odnosno specijalizacije upravnog prava i upravne tehnike, u kojem se pocinje deliti na pojedine pravne discipline (npr. Radno, finansijsko,zadruzno pravo) ili tehnicke discipline (npr. Nauka o organizaciji, nauka o organizaciji i poslovanju preduzeca, personalne sluzbe itd.) Danas radno pravo predstavlja jednu od najznacajnih pravnih disciplina bez koje se ne moze zamisliti pravni sistem ni jedne savremene,drustveno-odgo- vorne pravno uredjene drzave.Radno pravo predstavlja disciplinu koja se menja u skladu i sa tendencijama promena u drustvu,a sve u cilju uredjivanja tih odnosa.

Pojam i podela radnog prava

Radno pravo mozemo posmatrati kao granu prava, ali i kao naucnu disciplinu.Radno pravo kao grana pravnog sistema je skup pravnih normi kojima se uredjuje radni odnos i drugi odnosi povodom drustveno korisnog, dobrovoljnog izvrsavanja rada za drugog, u cilju postizanja socijalne pravde, radno socijalnog mira, sigurnosti zaposlenja i blagostanja.Definicija radnog prava odredjena je njegovim predmetom, tako da ukljucuje skup pravnih normi koje se primjenjuju na individualne i kolektivne odnose izmedju poslodavaca i zaposlenih, odnosno njihovih asocijacija povodom rada.Sa druge strane radno pravo kao naucna disciplina sadrzi sistem pojmova o individualnim i kolektivnim pravima zaposlenih i poslodavaca, i instituta radnog prava grupisanih u oblasti radnog prava.Medjutim pri definisanju radnog prava ipak moramo voditi racuna o tome da se ovo pravo moze posmatrati:
1) sa normativnog stanovista;
2) sa faktickog,odnosno prakticnog aspekta;
3) kao teorijsko-naucna disciplina;
4) kao nastavna disciplina;
5) sa nacionalnog i internacionalnog stanovista.

Podela radnog prava vrsi se s obzirom na:
subjekte i predmet regulisanja-individualno i kolektivno radno prav
pravni rezim radnih odnosa – opste i posebno radno pravo;
predmet regulisanja – materijalno i formalno radno pravo;