Pravo Evropske Unije

VIŠEZNAČNOST IZRAZA EVROPSKO PRAVO –

Izraz “Evropsko pravo” predstavlja “pojmovni krov za više pravnih poredaka koji su višestruko međusobno isprepleteni”.Izrazom Evropsko pravo obuhvaćeni su :
1)Pravo koje stvara Evropska unija(uspostavljena 1992.godine Ugovorom iz Mastrihta)
2)Norme koje donose Savjet Evrope(Evropska konvencija o zaštiti ljudskih prava i osnovnih sloboda , Evropska socijalna povelja),Organizacija za evropsku bezbjednost i saradnju- OEBS,kao i Evropska zona slobodne trgovine -EFTA
*Evropsko pravo u užem smislu je pravo koje stvara EU – pravo koje proističe iz ugovora o EU kao i pravo čiji je izvor Ugovor o funkcionisanju Evropske unije odnosno Povelja EU o osnovnim pravima.
*Evropsko pravo u širem smislu obuhvata skup normi koje stvaraju međunarodni subjekti, supranacionalno pravo EU,različite oblike međunarodnog ugovornog prava i meko pravo.
SUPRANACIONALNI KARAKTER PRAVA EVROPSKE UNIJE Pravo EU uređuje čitav splet odnosa između država članica,institucija i individualnih subjekata u “supranacionalnom”kontekstu.Supranacionalni karakter prava EU,kojim se ovo pravo jasno izdvaja od prava u oblasti zajedničke spoljne i bezbjedonosne politike EU i prava drugih institucionalnih oblika regionalne saradnje evropskih država,proističe iz sledećih njenih obeležja :
1) EU ima institucije koje djeluju nezavisno od država članica u pogledu njihovog sastava i načina odlučivanja
2)E.Unija može donositi odluke većinom,s tim što te odluke obavezuju sve države članice
3)Institucije EU primjenjuju ove odluke ili su odgovorne za nadzor nad primjenom tih odluka od strane država članica Unije.
4) Osnivački ugovori i odluke EU omogućavaju nastanak prava i obaveza za individualne subjekte(fizička i pravna lica) i ta prava su neposredno ostvariva u sudovima država članica čak i kada postoji protivrečna odredba nacionalnog prava.
!!Evropska Unija i njeno pravo su ustanove SUI GENERIS,a pravo EU se dijeli na tri sastavna dijela :
1)Ustavno (Institucionalno) pravo – određuje sastav EU,njene glavne organe i dr.tijela, izvore prava Unije i posebna obeležja tog prava,uključujući i načelo prednosti(suprematije) i neposrednog pravnog dejstva.
2)Proceduralno (administrativno) pravo EU naziva se i sudskim preispitivanjem ili sudskom kontrolom akata u EU.Ono se odnosi na različite tužbe koje pred sudom pravde EU mogu da ulože institucije Unije,države članice EU, fizička i pravna lica.
3)Materijalno (supstancijalno) pravo obuhvata norme koje se odnose na široke oblasti politike o kojima je postignut dogovor pri zaključenju Osnivačkih ugovora Evropskih zajednica,odnosno EU,odnosno pri zaključenju Lisabonskog ugovora.Stvara se pretežno sekundarnim pravnim izvorima Unije. Materijalno pravo EU naziva se i pravom ekonomije EU ili štaviše – privatnim pravom EU.
POZITIVNA EVROPSKA INTEGRACIJA – se sastoji u utvrđivanju zajedničkih politika u predviđenim oblastima(poljoprovreda,konkurencija,transport),a negativna integracija u otklanjanju prepreka za svaki oblik diskriminacije na osnovu nacionalnosti ,a posebno slobodan promet robe,kapitala,ljudi i usluga.
NASTANAK I RAZVOJ EVROPSKOG PRAVA
-Riječ Evropa potiče iz grčke mitologije(feničanska princeza koju je zaveo bog Zevs)
Od Evropske ideje do Rimskih ugovora
-ideja o evropskoj povezanosti bila je ispoljena u postojanju tzv.hrišćanske republike u srednjevjekovnoj Evropi(počivala na istoj religiji i jeziku)
-Prvi zastupnik ideje o “ravnoteži moći” u Evropi je savjetnik i ministar francuskog kralja Anrija IV – vojvoda Maksimilijan de Betin Sili
-Sličnu ideju o Uniji država i naroda izložio je Hugo Grocijus u djelu “Tri knjige o pravu rata i mira”.
-Opat Sen Pjer izneo je misao o federalnoj zajednici evropskih suverenih država tokom mirovnih pregovora u Utrehtu 1713.godine.
-Žan Žak Ruso je izradio rukopis o federaciji kao srestvu povezivanja malih republika sa velikim državama
-Imanuel Kant je ponudio sliku federalno organizovane Evrope u svojoj knjizi “Ka vječnom miru”.
-Viktor Igo – zalagao se za uspostavljanje “sjedinjenih država Evrope”
U 20-tom vijeku ,posebno nakon okončanja I svjetskog rata,projekti o ujedinjenoj Evropi dobili su novu dimenziju :
1)Austrijski grof Kudenhof-Kalegri podstakao je stvaranje panevropskog pokreta i održavanja panevropskog kongresa u Beču 1926.godine radi širenja evropske ideje.
2)Aristid Brajan8francuski novinar,advokat i političar) takođe se zalagao za ostvarenje ideje o federalnoj evropskoj uniji.
-Ovi predlozi bili su usmjerni ili ka stvaranju saveza radi obezbjeđenja ravnoteže moći protiv najjače evropske sile(predlog vojvode Salija) ili ka uključivanju najjače države u šire strukture,evropsku federalnu uniju(projekti Brijana i Bluma).