Teorija saobraćajnog toka

UVOD

Teorija saobraćajnog toka je nauka koja proučava zakonitosti kretanja motornih vozila u saobraćajnom toku. Kretanja vozila zavise od brojnih faktora zbog čega i opisivanje zakonitosti predstavlja vrlo složen proces. Najznačajniji faktori koji utiču na način kretanja vozila u saobraćajnom toku su: veličina saobraćajnog toka, karakteristike toka, vozno-dinamičke karakteristike vozila, psihofizičke osobine i motivisanost vozača, karakteristike sistema za upravljanje i kontrolu saobraćaja te uslovi okoline (vidljivost, stanje kolovoza, klima i dr.). Istovremeno djelovanje više navedenih faktora utiče na složenost opisivanja zakonitosti kretanja vozila u saobraćajnom toku, a dodatno je potencirano i činjenicom da su osnovni uticajni faktori promenljivi u prostoru i vremenu.

Zbog navedenih razloga, rješenja za opisivanje kretanja vozila u saobraćajnom toku nađena su u modeliranju. Pri tom su se tokom vremena, zbog različitog načina opisivanja, razvili modeli za dvije osnovne podijele vrste toka:

1. Neprekinuti tok – tok kod kojeg ne postoje spoljašnji uticaji koji mogu prouzrokovati prekide toka, prekidi toka su isključivo uslovljeni interakcijom vozila (kao npr. na autoputu, duže deonice dvosmijernih puteva između raskrsnica… )

2. Prekinuti tok – tok kod kojeg dolazi do povremenih zaustavljanja toka usljed načina kontrole saobraćaja (semaforski uređaji na semaforizovanim raskrsnicama, stop znak na nesemaforizovanim raskrsnicama i sl.)

S obzirom na različite uslove odvijanja toka na pojedinim elementima saobraćajne mreže, danas se teorija saobraćajnog toka bavi opisivanjem odvijanja saobraćaja na otvorenim dionicama autoputa, zatim na potezima izlivnih-ulivnih rampi na autoputevima, potezima vangradskih i gradskih dvosmijernih puteva, semaforizovanim i nesemaforizovanim raskrsnicama ….

PREDMETI I ZADACI TEORIJE O SABRAĆAJNOM TOKU

Teorija saobraćajnog toka je naučna disciplina koja se bavi izučavanjem uslova kretanja motornih vozila u saobraćajnim tokovima na mreži drumskih saobraćajnica. U ovladavanju složenom problematikom kretanja motornih vozila u saobraćajnim tokovima, teorija saobraćajnog toka bavi se sljedećim značajnim pitanjima:
 Istraživanjem i definisanjem osnovnih pokazatelja, mjerodavnih za opisivanje saobraćajnih tokova, koji se nazivaju parametri saobraćajnog toka.

 Istraživanjem postupaka za mjerenje osnovnih parametara saobraćajnog toka u realnim putnim i saobraćajnim uslovima.

 Istraživanjem karakteristika saobraćajnih tokova u idealnim i realnim uslovima.

 Istraživanjem zavisnosti između osnovnih parametara saobraćajnog toka u idealnim putnim i saobraćajnim uslovima.

 Istraživanjem odgovarajućih modela za iskazivanje zavisnosti između osnovnih parametara saobraćajnih tokova u realnim putnim i saobraćajnim uslovima.

 Istraživanjem odgovarajućih modela za iskazivanje zavisnosti između osnovnih parametara saobraćajnih tokova od tehničko-eksploatacinoh karakteristika puta.

Praktična namijena opštih saznanja iz teorije saobraćajnog toka ogleda se u:
 Vrijednovanju postojeće mreže ili njenih pojednih dijelova, sa gledišta udovoljenja zahtijeva dostignutog i očekivanog saobraćaja, u cilju utvrđivanja realnih potreba za poboljšanje postojeće mreže ili njenih pojedinih dijelova u dinamici vremena. Na osnovu ovog vrjednovanja vrši se identifikacija uskih grla u prostoru (na mreži) i vremena, zatim identifikacija uzročnika uskih grla, kao i kvalitetno definisanje adekvatnih mjera koje treba preduzetu u cilju eliminisanja uskih grla.

 Vrijednovanju mogućnosti projektovane mreže ili njenih pojedinih dijlova, tj. ocijena adekvatnosti projektovanih riješenja sa gledišta funkcionalnih zahtijeva dostignutog i očekivanog saobraćaja, u cilju optimizacije projektnog riješenja.