Životni ciklus proizvoda

Uvod
Svaki proizvod ima svoj životni ciklus. Treba praviti razliku između životnog veka koji predstavlja vremenski period koji počinje sa gotovim proizvodom koji je tek napustio fabričke proizvodne pogone, i završava se sa prestankom vršenja svih funkcija proizvoda, i životnog ciklusa koji počinje sa samom idejom za razvoj proizvoda, zatim prolazi kroz nekoliko faza, da bi se završio sa povlačenjem proizvodnje datog proizvoda. Poznavanje životnog ciklusa proizvoda je danas od vitalnog značaja, jer se čitave strategije razvoja proizvoda prave upravo u zavisnosti od toga u kojoj se fazi nalazi postojeći proizvod. Osnovne faze kroz koje svaki proizvod mora da prođe su: uvođenje, rast prodaje, zasićenje i starost. Ipak svaki proizvod ponaosob prolazi kroz mnoštvo različitih podfaza u okviru ove četiri prethodno pomenute faze, dajući tako realniju sliku životnog ciklusa. Vremenski periodi trajanja određenih proizvoda se razlikuju, pa je tako životni vek nekih proizvoda duži, i može da traje i preko deset pa i više godina, npr. MILKA ČOKOLADA, KREM BANANICA, SMOKI, a nekih kraći. Ovi proizvodi se na tržištu pojavljuju već više od dvadeset godina gotovo nepromenjeni (sa izuzetkom ambalaže). Prehrambena industrija daje proizvode sa dugotrajnim životnim ciklusima, i u tom slučaju je najčešće kao strateško opredeljenje prisutno održavanje faze zrelosti, dok industrija tehnike i tehnologije daje proizvode sa znatno kraćim životnim ciklusom i tu se kao strategijsko opredeljenje kompanija javljaju razni pokušaji produžavanja životnog ciklusa proizvoda.

Bez obzira na trajanje životnog ciklusa svaki proizvod prolazi kroz četiri faze:

-faza nastanka i uvođenja proizvoda na tržište
-faza rasta i razvoja
-faza zrelosti, stabilnosti i saturacije
-faza opadanja i starosti
1. Faza uvođenja proizvoda na tržište

Ova faza predstavlja fazu lansiranja proizvoda. Nov proizvod koji se iznosi na tržište najčešće nailazi na prihvatanje samo od ograničenog broja potrošača. Uvođenje se vrši postupno i karakteriše ga spori rast tražnje, niska dobit i visoki troškovi marketinga. Visoki troškovi se ogledaju kroz visoke troškove distribucije i prodaje, neophodnost promocije itd.
Za novi proizvod, po pravilu, interesovanje pokazuju i distributeri i konkurencija. Ocena svih zainteresovanih subjekata utiče na dalji opstanak proizvoda na tržištu. U ovoj fazi dolazi do lansiranja proizvoda. Proizvod se kao nov iznosi na tržište. Nov proizvod prihvata samo deo potrošača. Mali je obim prodaje. Želja za brzim profitom nije toliko bitna. Marketinški cilj je pozicioniranje proizvoda na tržištu, tj. njegovo prihvatanje od strane kupaca. Proizvod je napravljen da bi skrenuo pažnju potrošača. Da bi se proizvod dobro pozicionirao na tržištu potrebno je pre uvođenja novog proizvoda izvršiti detaljne analize i odrediti potencijalna tržišta i njihove karakteristike.
Ovo je period kada je akcenat više na rashodima nego na prihodima. Ulaže se u budućnost. Dobit se povremeno javlja i obično je skromna. Proizvod se tek nudi. Kupuje se iz radoznalosti.
Sporiji je rast tražnje i visoki su troškovi marketinga. Visoki su troškove distribucije i prodaje.Fokus je na promociji proizvoda da bi se potencijani kupci upoznali sa karakteristikama novog proizvoda. U ovoj fazi naglasak je na pridobijanju kanala prodaje kako pi oni prihvatili i podržali novi proizvod, tj na stvarnju potrebne distibutivne mreže.
Nastoji se obezbediti visok kvalitet proizvoda i identifikacija marke.
Proizvodnja nije u potpunosti uhodana. Ovu fazu karakterišu izuzetno visoki troškovi proizvodnje i prodaje, ali sa tendencijom porasta efikasnosti.
U fazi uvodjenja proizvoda postoji relativno mali broj direktnih konkurenata. Javlja se jedno ili nekoliko preduzeća.
Mogućnost predvidjanja i kontrole dogadjaja, tzv. kontrolabilnost u ovoj fazi je mala. To je posledica činjenice da na startu života preduzeće kontroliše veoma mali broj faktora. Za razliku od kontrolabilnosti, fleksibilnost, tj.sposobnost preduzeća da brzo i sa minimumom troškova izbegne pretnje i iskoristi šanse je veoma visoka.
Manjak je prostora, opreme, kvalifikovanih ljudi i vremena.