Autorsko pravo

Autorsko pravo

Izraz autorsko pravo karakterističan je za evropsko pravo. U anglosaksonskom pravu se
koristi izraz kopirajt (copyright). Osnovna razlika između ova dva izraza je u tome što je
autorsko pravo u suštini lično pravo autora bazirano na vezi između autora i njegovog dela, dok
se kopirajt strikno odnosi na delo kao takvo.
Autorsko pravo uključuje, ali se ne ograničava, na književna dela (kao što su romani,
poezija i drame), naučna dela (monografije, članci, predavanja), filmove, muzička dela,
umetnička dela (kao što su crteži, slike, fotografije, koreografije, skulpture, itd.), referentna dela,
novine, reklame, mape, tehničke crteže, kompjuterske programe, baze podataka i delo arhitekture.
Zakoni u nekim zemljama definišu autorsko pravo kao pravo autora književnih, naučnik,
stručnih i umetničkih dela.4
Pored autorskog prva postoje i prava srodna autorskom pravu.
Autorskom pravu srodna prava odnose se na prava i obim pravne zaštite umetničkog izražaja, te
zaštite organizacionih, poslovnih i finansijskih ulaganja u izvođenje, proizvodnju, distribuciju i
radiodifuziju autorskih dela, a obuhvataju:
• prava umetnika izvođača na njihovim izvođenjem;
• prava proizvođača fonograma na njihovim fonogramima;
• prava filmskih producenata (proizvođača videograma) na njihovim videogramima;
• prava organizacija za radiodifuziju na njihovim emisijama;
• prava izdavača na njihovim izdanjima;
• prava proizvođača baza podataka na njihovim bazama podataka.

Zakon o autorskim i srodnim pravima u Srbiji pod strodnim pravima obuhvata: „pravo
interpretatora, pravo proizvođača fonograma, pravo filmskog producenta (proizvođača
videograma), pravo proizvođača emisije, pravo proizvođača baze podataka, i pravo izdavača koje
obuhvata dva osnovna prava: pravo prvog izdavača slobodnog dela (dela koje je u javnom
domenu, a koje prethodno nije bilo izdato) i pravo izdavača štampanih izdanja na posebnu
naknadu“.5
Autorsko pravo i srodna prava ključni su za ljudsko stvaralaštvo, jer pružaju autorima
podsticaj u obliku priznanja i novčanih naknada, a s druge strane pružaju im određenu sigurnost
da se njihova dela mogu distribuirati bez straha od neovlašćenog kopiranja ili piraterije, a ukoliko
do toga dođe, osigurana im je određena zaštita autorskog prava.