Civilizacija Maja

1. UVOD

Do pre dvesta godina, civilizacija Maja predstavljala je enigmu za naučnike. Međutim zahvaljujući dešifrovanju majanskog pisma (oko 80%) kao i napretku tehnologije znamo da je civilizacija Maja predstavljala jedno od najnaprednijih društava Mezoamerike. Pa iako nisu posedovali metalne alatke uspeli su da izgrade kamene piramide, da davno pre ostalih civilizacija spoznaju pojam nule i razviju jasan numerički sistem, njihovo računanje lunarnih meseci odstupa samo dvadeset i četiri sekunde u odnosu na ono koje beleže savremeni atomski časovnici. Zahvaljujući istraživanjima u davno napuštenim i prašumom obraslim ostacima majanskih gradova, naučnici polako dolaze do novih saznanja o društvenom životu Maja, njihovim vladarima, kulturi kao i državnoj organizaciji. Dugo je bilo zastupljeno mišljenje o narodu Maja kao pitomom društvu sveštenika i pisara, medjutim najnovija otkrića nam govore da je i ova civilizacija imala mračne periode sastavljene od zaraćenih dinastija, dvorskih suparništva i ratova. Nema sumnje da klupko misterije drevne civilizacije Maja, polako počinje da se otpetljava.

 
2. ISTORIJA CIVILIZACIJE MAJA

Civilizacija Maja, razvila se na prašumskoj teritoriji današnjeg južnog Meksika i Centralne Amerike. Obuhvatala je teritorije današnjih država: Gvatemale, Belizea, El Salvadora, južne meksičke države Čiapasa, Tabaska i meksičkih država na poluostrvu Jukatan. Još uvek se sa tačnom preciznošću ne može utvrditi kada je homo sapiens naselio Centralnu Ameriku. Rasprave medju naučnicima se vode i oko prvog čovekovog naseljavanja Amerike, prema genetskim dokazima to se desilo pre nekih petnaest do dvadeset hiljada godina, dok su nivoi mora bili veoma niski a kopno je povezivalo Sibir i Aljasku. Ti prvi naseljenici Amerike zauzeli su u razdoblju od nekoliko hiljada godina velike teritorije i stvorili različite kulture. Prema arheološkim nalazištima na lokalitetu Sijera Madre de Čijapas u južnom Meksiku, na kojem su pronadjena orudja od kosti i kamena, smatra se da su potomci Maja naselili ova područja južnog Meksika sedam hiljada godina pre Hrista. Te prve grupe koje su naselile Centralnu Ameriku živele su u hordama, imale su privremena staništa i sakupljale su gotove plodove ili su se bavili lovom. Zbog lakšeg razumevanja različitih kulturnih razvoja, naučnici istoriju razvoja Maja dele na tri perioda:

1.    Pretklasični period (oko 2000. godine p.n.e. Do 250. godine n.e.)

2.    Klasični period (od 250. godine do 900. godine)

3. Postklasični period (od 900. godine do 1502. godine).

 
3.    PRETKLASIČNI PERIOD

U    pretklasičnom periodu majanske civilizacije dolazi do uspostavljanja prvih naseobina i razvijanja poljoprivrede. Dolazi do podizanja gradova i prelaska iz nomadskog u sedalački način života. Prva naselja su podizana oko kukuruznih polja, pored kukuruza (majanske omiljene kulture), uzgajani su tikva i pasulj. Živeli su u malim selima u kojima su kuće imale popriličan broj članova familije. Kuće su pravljene od pruća i sastojale su se od jedne velike prostorije, koja je bila pregradjena drvenim stubovima, medjusobno povezanim drvenim prućem i oblepljenih blatom čineći zidove. Kuće su služile uglavnom za spavanje, dok su se dnevne aktivnosti kao npr. kuvanje obavljale napolju. Podela rada bila je jasno definisana između muškaraca i žena. Muškarci su gradili kuće i obrađivali zemlju, a žene pripremale hranu, pravile odeću i brinule o svim potrebama domaćinstva. Ti prvi potomci naroda Maja su bili poznati pod nazivom Mokaja što u prevodu znači ljudi kukuruza. Izrađivali su predmete od keramike i žada, a prve naseobine su bile podizane na obalama Tihog okeana. Narod Maja se u ranom pretklasičnom periodu nije bitno razlikovao od drugih mnogobrojnih naroda koji su naseljavali područje mezoamerike kao što su Olmeci. Olmeci su bili mezoamerički narod koji je naseljivao područje oko Meksičkog zaliva. Smatra se da su izvršili kulturni uticaj na narod Maja na početku zasnivanja majanske