Elektronski sistemi za pomoć vozaču

UVOD

Učešće drumskog transportnog sektora u obavljanju transporta robe je veoma visoko.Procenjuje se da drumski transport u Evropskoj uniji učestvuje sa više od 70% u ukupnom obimu prevezenog tereta,a ovaj podatak se može primeniti i na ostale razvijene zemlje.Kod nas,i u zemljama u razvoju uopšte,ovaj procenat je znatno veći.

Telematika je tehnologija koja je sastavljena iz informatičke i komunikacione tehnologije, koja tehnološki objedinjuje područja telekomunikacija i informatike. Telematika je pojam koji može da ima različite definicije u zavisnosti od tržišta ili sektora u kome se koristi, pa je tako telematika, takođe, pojam koji podrazumjeva korišćenje kompjutera za kontrolu i nadziranje daljinskih uređaja ili sistema. U drumskom transportu pod pojmom daljinski uređaji koji se kontrolišu i nadziru podrazumjevaju se solo, vučna i priključna vozila.
Osnovni zadatak svakog transportnog preduzeća je pružanje transportnih usluga. Transportnu uslugu potrebno je obaviti sa što nižom cijenom koštanja transporta, koja nastaje kada je obezbjeđena maksimalna proizvodnost transportnih sredstava. Nivo proizvodnosti rada transportnih sredstava zavisi u velikoj mjeri od organizacije transportnog procesa, stepena zaposlenosti voznog parka kao i od nivoa tehničke ispravnosti vozila, odnosno sposobnosti voznog parka za rad. Dakle, kada je riječ o telematici u drumskom transportnom sistemu zapravo se radi o inteligentnoj kombinaciji između upravljačkih centrala i automobilskih kompjutera, koji treba da se stara za tečno odvijanje saobraćaja i ujedno da ga učini sigurnijim i ekološki čistijim.Telematski sistemi u vozilima se mogu iskoristiti u različite svrhe, kao što su prikupljanje podataka o vožnjama, upravljanje prevoznim procesima, praćenje lokacije vozila, pronalaženje ukradenih vozila, pružanje usluge davanja informacija vozačima o putanjama kretanja vozila i sl. Na tržištu postoji veliki broj proizvođača telematskih sistema i drugih kompanija koje pružaju usluge ovog tipa, te se usled toga pojavljuju proizvodi različitih mogućnosti i cena. Upravo zbog toga je važno da se prilikom izbora dobavljača ove opreme razmotri njihov proizvod u cjelini i da se tom prilikom odluke ne donose na osnovu atraktivnosti opreme u vozilima ili spoljašnjeg izgleda, nego je potrebno prilikom izbora komponenti i vrste telematskog sistema razmotriti sve mogućnosti koje oni nude.
Po opremljenosti s telematskom opremom trenutno prednjače SAD, zatim ih prati zapadna Evropa, dok su telematski najmanje opremljena vozila koja se sreću na Japanskom tržištu i ako ovo tržište predstavlja uzor na području mobilnih komunikacija i zabavne elektronike.U mnogim evropskim zemljama se trenutno radi na razvoju nacionalnih telematskih sistema.

TAHOGRAF

Tahografi predstavljaju uređaje koji su namenjeni praćenju eksploatacije vozila i rada članova posade.
Njihove osnovne funkcije su:

• pokazivanje trenutne brzine vozila i njen zapis u funkciji od vremena,
• brojčani prikaz pređenog puta i zapis puta u jedinici vremena,
• prikaz tačnog vremena spregnut sa mehanizmom za pokretanje dijagramskih taho-listića,
• signalizacija prekoračenja brzine,
• zapis radnih vremena voznog osoblja.

Prema konstrukciji tahografi se mogu podeliti na:

• Mehaničke
• elektronske
• digitalne

Mehanički tahografi informaciju o putu dobijaju preko okretanja gipkog vratila. Elektronski prihvataju i obrađuju elektronske impulse, čija frekvencija predstavlja trenutnu brzinu.
Digitalni tahografi (slike 2.1.,2.2. i 2.3.)od davača brzine,koji se nalazi na diferencijalu vozila,dobijaju kodiranu informaciju koja osim podataka o brzini i putu sadrži i kontrolne šifre,kako bi se izbegla mogućnost mahinacija na impulsnim vodovima.
Kao u svim ostalim granama tehnike,i u ovom delu se ostvaruje neprekidno povezivanje zahteva korisnika i tehničkih mogućnosti koje su uslovljene trenutnim nivoom razvoja nauke i tehnologije.Pravilnicima Evropske unije kao merni instrument na novim vozilima predviđa se digitalni tahograf koji mora biti u mogućnosti da precizno registruje,zapamti,prikaže i odštampa,između ostalog,sledeće veličine:

• Registrovanje i pamćenje u memoriji:

• osnovnih podataka o vozaču(prezime,ime,datum rođenja,broj vozačke dozvole),
• vremena vožnje i drugih radnih vremena,
• prekida rada i dnevnih odmora,
• broja vozačke kartice-datuma i vremena postavljanja i vađenja,
• ukupnog vremena vožnje za tekuću i prethodnu nedelju i dve prethodne nedelje
• datuma,vremena i trajanja vožnje bez umetnute kartice ili sa neispravnom karticom.

• Pamćenje na vozačkoj kartici:

• podaci moraju biti tako registrovani i zapamćeni na vozačkoj kartici da spreče svaku mogućnost falsifikovanja
• pamćenje svih podataka o aktivnostima vozača u periodu od prethodnih 28 kalendarskih dana,pri čemu podaci obuhvataju vremena vožnje, dnevnih odmora, prekida,registarske brojeve vozila kojima je vozač upravljao…

• Registrovanje i pamćenje u slučaju dva vozača:

• vremena vožnje moraju biti registrovana i zapamćena na kartici člana posade koji upravlja vozilom
• aktivna i pasivna radna vremena,prekidi rada i dnevni odmori moraju da se registruju i zapamte na dve vozačke kartice.

• Prikaz i štampanje podataka(na papirnoj traci ili dijagramskom listicu),po zahtevu ovlašćenog lica,svih aktivnosti vozača u prethodnih 28 kalendarskih dana.