Organizacijsko ponasanje

1. Definisati organizaciju i navesti i objasniti osnovna obilježja organizacije kao opšte kategorije.
– Prema Sikavici – svjesno udruživanje ljudi kojima je cilj da odgovarajućim sredstvima ispune određene zadatke sa najmanjim mogućim naporom na bilo kojem području društvenog života. Organski povezano i međusobno usklađeno skupina ljudi koja odgovarajućim materijalnim sredstvima ostvaruje postavljene ciljeve. Svjesna djelatnost koja se provodi i održava voljom ljudi radi „stvaranja cjeline iz mnoštva“.

– Da bi se organizacija kao kategorija mogla shvatiti i adekvatno definisati te objasniti neophodno je utvrditi njena opšta obilježja.
Stoner, Friman i Gilbert govore o: podjeli posla,podjeli na sektore,hijerarhiji,koordinaciji
Podjela rada tj. specijalizacija poslova omogućava povećanje produktivnosti rada, mada isuviše veliko pojednostavljenje i podjela poslova može voditi do otuđenja od posla (negativna strana specijalizacije).Poslovi nastali podjelom rada mogu se grupisati u: Odjeljenja Sektore i druge organizacione jedinice
Raspored ovih organizacionih jedinica će zavisiti od raspona izvodljive i prihatljive menađerske kontrole u organizaciji. Ovaj raspored koji se manifestuje u vidu organizacionih nivoa naziva se hijerarhijom.Koordinacija je proces kojim se dovodi u sklad organizacioni ciljevi i specijalizacija koja prati podjelu rada i podjelu na sektore. Ona podrazumjeva uspostavljanje komunikacionih kanala između ljudi koji rade različite vrste poslova i ćije se predstave o organizaciji razlikuju.

Babić/Stavrić smatraju da postoji pet elemenata svojstvenih svim organizacijama a to su:
cilj,zadatak,funkcija,organ,sredstva.
Svakoj organizaciji predstoji zajednički cilj kao uslov za svaku organizaciju. Putem organizacije taj cilj se transformiše u zadatak, a zadatak se dalje u procesu uzvršenja pretvara u funkciju rasčlanjujući se na posebne zadatke koji se moraju ostvariti da bi se ostvario cilj organizacije. Funkcije izvršavaju određene grupe ljudi tj. organi organizacije. Organi mogu da izvrše postavljene zadatke samo ako raspolažu odgovarajućim sredstvima.
Prema Becneru organizacija ima sljedeća zajednička obilježja:
svrsishodnost, udruženost ljudi i njihove interakcije, plansko smišljeno oblikovanje i djelovanje, stalnost, racionalnost i efikasnost, dinamičnost i fleksibilnost i materijalnu opremljenost.
Sikavica i Novak
1. Cilj odnosno zadatak koji se želi ostvariti
2. Skladnost materijalnih sredstava i ljudskog potencijala i njihova racionalna upotreba
Iz ovoga se može zaključiti da su zajednička obilježja:
1. Orjentacija na svrhu i cilj
2. Resursi za ostvarivanje ciljeva – usklađenost sa zadacima
3. Strukturiranje i koordiniranje različitih aktivnosti učesnika

2.Značaj organizacije za čovjeka i negativne strane organizacije
-Organizacija ima izuzetno veliki značaj za cjelokupnu radnu i životnu aktivnost čovjeka.Čovjek se morao povezivati i uspostavljati odnose s drugim ljudima,udruživati se i stvarati raznovrsne organizacije da bi zajedničkim radom otklonio svoju ovisnost o prirodi.
Organizacija mu omogućava da izvrši razne zadatke koje sam nebi mogao izvršiti ili bi izvršavanje tih zadataka bilo skupo što bi imalo negativne implikacije za čovjeka i njegov razvoj.U sistemima koji su dobro organizovani i prosječni pojedinci mogu da ostvare natprosječne rezultate,a u sistemima koji su loše organizovani i natprosječni pojedinci ne mogu da ostvare ni prosječne rezultate.
Organizacija omogućava da:
– Ljudi udruženi u njoj izvedu veće zadatke nego što bi mogli sami, jer svaki pojedinac je jači ukoliko radi ostvarenja ciljeva posao radi organizirano sa drugim ljudima
– Ubrzavanje procesa realizacije zadataka
– Skračenje potrebnog radnog vremena za izvršenje nekog zadatka
– Stvaranje od individualnih društvene snage
– Racionalizaciju tj.smanjenje utrošaka potrebnih faktora proizvodnje tako da se ciljevi ostvaruju brže,kvalitetnije,racionalnije i ekonomičnije.
Značenje organizacije ogleda se u koristima koje čovjek ima njezinom primjenom u privrednom i u svim drugim područjima društvenog života.
Organizacija ima i svoju negativnu stranu.Sama činjenica da čovjek pripada nekoj organizaciji ukazuje na to da organizacija postavlja granice njegovoj slobodi.Sve organizacije ne postavljaju ista ograničenja slobodi inicijative,slobodi kretanja,mišljenja itd.Organizacija čiji se članovi ne pridržavaju ograničenja koje ona postavlja funkcioniše neefikasno ili uopšte ne funkcioniše.Čovjek u organizaciju može biti uklječen na osnovu ekonomske prinude jer da bi opstao mora prihvatiti bilo kakav posao.Sasvim je sigurno da će i ovo biti negativna strana jer će čovjekove predstave o radu,sistemu vrijednosti i drugo odstupati od pravila organizacije.Negativna strana ispoljava se i u uslovima potpuno dobrovoljnog ukuljučenja čovjeka u neku organizaciju jer se čovjek mora prilagoditi ubjeđenjima i pravilima te organizacije koja su suprotna njegovim.Organizacija koja je silom nametnuta ili je čovjek uključen u nju zbog ekonomske prinude ona će nepovoljno uticati na člana organizacije i njegovo ponašanje jer sputava čovjeka kod ispoljavanja njegove radne i kreativne sposobnosti.

3.Navesti i objasniti osnovna načela i principe organizacije:
Sikavica Novak kao najvažnije navodi sljedeća 4 principa
1. Svrsishodno povezivanje činilaca proizvodnje
2. Podjela rada i specijalizacija
3. Koordinacija
4. Dobrovoljno uključivanje u organizaciju

Princip podjele rada i specijalizacije:svako preduzeće nastoji svoj posao obaviti što efikasnije i racinalnije,a da bi to uradio on mora primjeniti principe podjele rada i sve specijalizacije te raščlaniti svoj zadatak do elementarnih djelova.Smišljenom podjelom rada i specijalizacijom obezbjeđuje se:
-povećava se radni učinak pojedinaca ili grupe radnika
-realnije se mogu planirati i pratiti rezultati njihovog rada
Ipak podjela rada ispecijalizacija mogu se negativno odraziti na fizičko i duhovno stanje radnika ako se beskrupulozno provodi,te ako se ne vodi računa o radniku kao ljudskom i društvenom biću.