Ptologija digestivnog trakta

1. UVOD

Sistem organa za varenje (digestivni ili gastrointestinalni trakt) se sastoji iz niza uzastopnih delova u kojima se odvijaju pojedine faze varenja i apsorpcije. Sačinjavaju ga: usna duplja, zubi, jezik, ždrelo, jednjak, želudac, jetra, žučna kesa, pankreas, tanko crevo, debelo crevo. Digestivni trakt neprekidno snabdeva telo vodom, elektrolitima i hranom.
Da bi se to ostvarilo potrebno je: kretanje hrane kroz digestivni trakt, lučenje digestivnih sokova i varenje hrane, apsorpcija produkata varenja, cirkulacija krvi kroz gastrointestinalne organe i kontrola svih ovih funkcija nervnim i hormonskim sistemima.
Usna duplja ima funkciju primanja hrane. U usnoj duplji se nalaze pomoćni organi za varenje: zubi, jezik, pljuvačne žlezde. Jednjak čini proksimalni deo digestivne cevi i anatomski povezuje ždrelo sa želucem. Osnovne uloge jednjaka su: sprovođenje progutane čvrste i tečne hrane u želudac i sprečavanje regurgitacije želudačnog sadržaja, dok je sekretorna uloga oskudna a apsortivna zanemarljiva. U želucu se, u uslovima ekstremne kiselosti, odvija biohemijska razgradnja hrane. Taj proces se nastavlja i u crevima. Svojom velikom dužinom tanko crevo predstavlja selektivni filter (apsorber) jednostavnih hranljivih materija – šećera, masti, aminokiselina, vitamina i minerala. Na kraju ostaje debelo crevo – skladište neiskorišćenih materija, apsorber vode i vrši deponovanje fekalnih materija do njihovog izbacivanja. Najzanimljivija je uloga jetre – ona je velika biohemijska laboratorija prerade hranljivih materija, proizvodnje krvnih proteina, žuči i holesterola, skladište glikogena, vitamina i gvožđa, velika barijera ulasku otrova, lekova i bakterija u krvotok i dr. Jedan od najvitalnijih organa organizma. Pankreas (gušterača) proizvodi enzime za obradu hrane, ali luči i dva važna hormona za kontrolisanje metabolizma – glukagon . inzulin. Bolesti digestivnog trakta su brojne, raznovrsne i nažalost u porastu. Neke od najznačajnijih su: gastritis, ulkus, dispepsija, opstipacije, prolivi, infekcije, ileus, žutica, Crohnova bolest, kolitis i dr. U poslednje tri decenije gastroenterologija je učinila značajan progres u dijagnozi i terapiji mnogih bolesti. Otkriće novih delotvornih lekova poboljšava efikasnost lečenja pojedinih gastroenteroloških oboljenja.