Tržište mlijeka u Republici Srpskoj

1.0.Uvod

Mlijeko predstavlja jedan od strateških proizvoda za ekonomiju svake države, pa je težnja da se razvojem primarne proizvodnje mlijeka obezbede dovoljne količine za potrebe stanovništva.Pri tome država i resorno ministarstvo merama agrarne politike treba da planiraju razvoj ove osetljive proizvodnje i da merama podrške utiču da se stočni fond i broj kvalitetnih grla održi i uveća.Takođe treba istaći da veliki asortiman proizvoda od mlijeka i raznih prerađevina ima izraženi komercijalni karakter.Shodno proizvodnim potencijalima, zemlje na Balkanu na-stoje da zauzmu vodeću ulogu u regionu i zadovolje potrebe tržišta, koje se postepeno grana i prenosi na zemlje Evropske unije.Značajna je činjenica da su u procesima privatizacije u bivšim Republikama određene multinacionalne kompa-nije obezbedile vlasništvo nad domaćim prerađivačkim kapacitetima u regionu, što je uticalo da u pojedinim slučajevima imaju monopolski položaj na tržištu.

2.0. Hemijski sastav mlijeka
Pod mlijekom u širem smislu riječi podrazumjeva se tečnost bijele boje, specifičnog mirisa i ukusa, koju izlučuje mlječna žljezda izvijesno vrijeme poslije partusa ženki sisara i koja služi za ishranu mladunaca. Pod mlijekom u užem smislu riječi podrazumjeva se mlijeko jedne određene vrste sisara.
U hemijskom smislu mleko je gruba suspenzija mlečne masti u koloidnom rastvoru belačevina u pravom rastvoru laktoze.Za ljudsku ishranu najčešće se koristi kravlje mleko i ono se najčešće priprema industrijski za čuvanje i dalju upotrebu. Kod nas se pod mlijekom u užem smislu podrazumjeva kravlje mlijeko jer ono u mljekarskoj industriji učestvuje kao sirovina sa 95%, pa se zato po Pravilniku samo kravlje mlijeko može staviti u promet pod nazivom mlijeko. Ako je proizvod dobijen od mlijeka neke druge vrste mliječnih životinja to se mo-ra naznačiti (ovčije, kozje).

3.0. Proizvodnja,prerada i otkup mlijeka u BiH 2010.godine
Procjenjuje se da oko 90.000 domaćinstava u Bosni i Hercegovini posjeduje muzne krave, međutim oko 22.000 domaćinstava su poljoprivredna gazdinstva kojima je proizvodnja mlijeka osnovna ili dopunska djelatnost i tako izvor priho- da.Ovi podaci ukazuju na mogućnost razvoja proizvodnje sirovog mlijeka te da je proizvodnja sirovog mlijeka jedna od vodećih djelatnosti primarne poljoprivredne proizvodnje. Proizvodnja sirovog mlijeka je pokretač i same ratarske proizvodnje te se tako povećavaju zasijane površine obradivog poljoprivrednog zemljišta (obezbijeđenje voluminozne hrane).Ono što karakteriše proizvodnju sirovog mli-jeka u 2010. godine jeste promjena cijena kako sirovog mlijeka tako i samih inputa u proizvodnji (promjene cijena hrane, goriva, repromaterijala za sjetvu). Kao primjer je cijena kukuruza, početkom godine cijena je bila između 0,30 do 0,35 KM da bi na kraju godine cijena bila između 0,45 do 0,50 KM po kilogramu.

4.0. Otkup mlijeka od proizvođača

U 2010. godini mljekare su preuzele od proizvođača oko 214.556.000 litara mlijeka, što je oko 3,5% manje od 2009. godine. Oko 52,20% otkupa realizirano je u RS, 46,58% u F BiH i 1,22% u Distriktu Brčko. U Federaciji BiH mlijeko se preuzima od oko 11.381 proizvođača i prosječan otkup po proizvođaču, bez veli-kih farmi, iznosi 7.712 litara mlijeka godišnje.U Republici Srpskoj mlijeko se preuzima od oko 10.100 poljoprivrednih proizvođača i prosječan otkup po proizvođaču, bez velikih farmi, kreće oko 9.860 litara mlijeka godišnje.U tržnu proizvodnju mlijeka uključeno je, bez velikih farmi, oko 28.380 krava,odnosno prosiječno 2,8 krava po proizvođaču u Republici Srpskoj.