Upravljanje komunalnim otpadom u opštini Šabac

Rezime

Otpad je stalni pratilac ljudskog društva. Kao “nusproizvod” ljudskog življenja postoji već dugo vremena. Prvi problemi vezani za otpad pojavili su se davno, kada su ljudi počeli da žive u naseljima, gde je usled životne aktivnosti došlo do nagomilavanja otpada. Prvi znaci ozbiljnijeg zagađenja životne sredine vezani su za početak procesa urbanizacije. Povezanost otpada i zdravlja značajno je uticala na promenu odnosa prema samom otpadu tek u XIX veku usled pojave velikog broja zaraznih bolesti.
Danas, privredni rast, rastuća potrošnja prirodnih resursa, kao i povećanje potrošnje industrijskih dobara, rezultiraju stalnim rastom količina generisanog otpada svih vrsta, koji se beleži u svim evropskim zemljama, pa i u Srbiji. Nastajanje otpada, u najvećoj meri, zavisi od stepena industrijskog razvoja, životnog standarda, načina života, socijalnog okruženja, potrošnje i drugih parametara svake pojedinačne zajednice. Iz tog razloga se količina nastalog otpada može značajno razlikovati među državama, a takođe i u okviru same jedne države.
Iako princip integralnog upravljanja otpadom uključije niz procesa pre deponovanja kod nas je još uvek najčešći način na koji se otpad tretira sakupljanje i njegovo deponovanje, obično na neadekvatne gradske deponije.
Da bi se sumiralo stanje u Šapcu, cilj ovog završnog rada je opisivanje upravljanja komunalnim otpadom u opštini Šabac, kako u gradskoj zoni tako i u prigradskim i seoskim naseljima. Pored toga cilj je upoređivanje trenutnog stanja sa principima integralnog upravljanja otpadom.

Ključne reči: otpad, komunalni otpad, upravljanje otpadom, deponovanje

 
Uvod

Čovek je jedino biće na planeti koje stvara otpad. Zbog sve većih količina i štetnosti po okolinu, otpad se smatra jednim od najznačajnijih ekoloških problema savremenog sveta. Čovek je svojim aktivnostima odlučujući činilac u promeni životne sredine. Sve te aktivnosti su povezane sa zadovoljavanjem životnih potreba. Veliki deo potreba je stvoren veštački i pitanje je da li nam je potreban toliki broj različitih proizvoda, koji će nakon upotrebe postati otpad. Naša civilizacija proizvodi sve više otpada i ništa ne ukazuje na skore promene ovog trenda. Ipak, zahvaljujući tehnološkom napretku i razvoju ekološke svesti, borba protiv otpada postaje mnogo uspešnija. Nastajanje otpada je rezultat ukupne ekonomske aktivnosti svake države.
Sa porastom broja stanovnika, promenom načina života, navika, ishrane, tehničkog i tehnološkog napredka, količina otpada je rasla, uz promenu sastava. U prethodnom periodu povećanje količine generisanog otpada i prisustva u njemu sve većeg broja zagađujućih supstanci, od kojih su mnoge opasne, nije pratio odgovarajući razvoj tehnologija tretmana i odlaganja.
Nepravilno postupanje sa otpadom, osim negativnog uticaja na zdravlje ljudi značajno zagađuje vazduh, vodu i zemljište. Vode koje su bile u kontaktu sa divljim deponijama ili deponijama gde je upravljanje otpadom na neadekvatan način dovodi do zagađenja površinskih i podzemnih voda. Na ovakvim deponijama anaerobnim razlaganjem organskog dela otpada emituju se u vazduh ugljen-dioksid i metan. Zemljište na kome se odlaže otpad gubi prvobitnu funkciju i dugi niz godina ostaje neupotrebljivo do rekultivacije takvih deponija. Ovakvo zemljište se ni posle toga ne može koristiti u poljoprivredne svrhe.
Danas integralno upravljanje otpadom podrazumeva niz mera kako bi se smanjila količina otpada koji se deponije, a to su : minimizacija, revitalizacija, reciklaža, termički i biološki tretman i na kraju deponovanje.
U većini naših gradova izražen je problem deponovanja komunalnog otpada, većina gradskih deponija su neuređene bez ikakvih pratećih objekata i mera zaštite životne sredine. Sanitarne deponije otpada su najbolje moguće rešenje za odlaganje otpada i najsigurnije za okolinu. One iziskuju niz specifičnih postupak i aktivnosti u toku izgradnje deponije i niz zaštitnih mera prilikom odlaganja otpada, kao i monitoring životne sredine.
Za pravilno projektovanje gradskih deponija izuzetno je važno poznavati i opštu problematiku čvrstog komunalnog otpada. To se pre svega odnosi na nastanak vrste otpada, njihova svojstva i kolčinu, morfološki sastav, fizičke i hemijske karakteristike.